ميللى بايراغيميز وئبلاگى

تاريخده تورك دئوله‌تله‌رى

دولتهاى تركى در تاريخ

---

---

---

اورمو افشار دئوله‌تى

بازار گونو آخشامي جمادي الثاني آيي‌نين 15، 1747 جي ميلادي تاريخيله برابه‌ر 1160 ­جي قمه‌ري ايل قوچان شهه‌رينين اطرافيندا يئرله‌شه‌ن فتح‌آباد کندينين موراد تپه آدلي بير هؤندورلويونده ناديرشاه افشار قتله يئتيريلير. بو حاديثه‌نين آزه‌ربايجان تاريخينه بؤيوک تاثيري اولور. ناديرشاه´ين واخت‌سيز اؤلومو، تاج-و تخت واريثله‌ري آراسيندا تشه‌تتوت سالير. فتح علي خان افشار اورمولو 1757 ده‌ن 1761­ه کيمي اورمودان بوتون آزه‌ربايجان و بؤيوک بير اطراف بؤلگه‌يه کي ايصفاهان´ين جنوبونا کيمي چاتيردي حاکيمييه‌ت ائدير. زنديله‌ر حاکيمييه‌ت سئوداسينا دوشه‌رکه‌ن همين فتح علي‌خان افشارلا قارشيلاشمالي اولورلار ايصفاهان´ين طره‌فينده بير ساواشدا، فتح علي‌خان زند قوشونونو دارماداغين ائدير و کريم خان زند´ين قارداشين اؤلدورور. نهايه‌ت 1761 ده کريم خان اورمو´يا هوجوما کئچير. 9 آيليق موحاصيره ‌ده‌ن سونرا، فتح علي‌خان مغلوب اولور و 1762 ده کريم خان زند اورمو´دا اؤز سلطه‌نه‌تيني ائعلان ائدير و 3 آي اورمو´دا سلطه‌نه‌ت تختينه اوتوراندان سونرا، شيراز´ا کؤچور.

17 ايل بو تاريخده‌ن سونرا 1762 ده تبريز بير دهشه‌تلي زلزه‌له‌ده کون فه‌يه‌کون اولور.
زلزه‌له‌ نتيجه‌سينده اينسان ايتگيسي 80 مين نفه‌ر اولور. 29 ايل زلزه‌له ايلينده‌ن کئچير 1786 دا آقامحه‌ممه‌دخان قاجار زنديله‌رين مووه‌ققه‌تي حاکيمييه‌تينه سون قوياندان سونرا، قاراباغ´ين شوشا شهه‌رينده قتله يئتيريله‌نده‌ن سونرا، اورمو افشارلاري بير داها بوتون آزه‌ربايجان´ا حاکيمييه‌ت ائديرديله‌ر. ميلادي تاريخله 1798 ­ه کيمي دوام ائده‌ن بو ايقتيدارين پايتاختي اولان، اورمو آزه‌ربايجان خانليق‌لارينين مرکه‌زي ايدي. بو خانليق‌لار داش‌قاپي دربه‌ند´ده‌ن زنجان، خالخال و سنه‌نده‌ج´ه کيمي بير اراضيني ايحاطه ائديرديله‌ر. بو خانليقلارا له‌ياقه‌تله رهبه‌رليك ائده‌ن محه‌ممه‌د قولوخان افشار اورمولو ايدي.

آزه‌ربايجان بو دؤورده جنوبدا زنديله‌ر و شرقده قاجارلار طره‌فينده‌ن هده‌‌له‌نيردي. 1798 ده محه‌ممه‌دقولوخان افشار اورمولونون رهبه‌رليك ائتدي‌يي قوشونلاري مغلوب ائتميش فتح علي شاه قاجار ارومو دارالاماره‌سينه داخيل اولاندان سونرا، آزه‌ربايجان بو غربي بؤلگه‌سينده اولان سيياسي و حربي پوتانسييئل دارماداغين ائديلير.

محه‌ممه‌د قولوخان افشار آقامحه‌ممه‌دخان´ين قودره‌تيني برپا ائتمه‌‌يه جهد ائده‌ن قاجارلارين قودره‌تي‌نين آرتماسيندان خوفلانير و اونونلا موقابيله اوچون بوتون آزه‌ربايجان خانلاريني اؤز قوشونلاريلا تبريز´ه بؤيوک قورولتايا دعوه‌ت ائدير و تبريزده 50 مين نفه‌رليک قوشون حيصصه‌له‌رينين باشيندا بوتون آزه‌ربايجان خانلاري ييغيليب بؤيوک آزه‌ربايجان دئوله‌تي‌نين ياراديلماسيني موذاکيره ائديرله‌ر. تبريز حاکيمي حوسيئن قولو خان گله‌ن نومايه‌نده‌له‌ري قارشيلايير. نومايه‌نده هئيه‌تله‌رينين سيياهيسي بئله‌دير؛

1­ سردار محه‌ممه‌د قولوخان افشار اورمولو
2­ حوسئين قولوخان دونبولي، تبريز´ين خاني
3­ صادق خان شقاقي، ارده‌بيل´ين خاني
4­ جعفه‌ر قوليخان دونبولي، خوي و ديلمان خاني
5­ ايبراهيم خليل خان، قاراباغ´ين خاني
6­ احمه‌د خان، ماراغا´نين خاني
7ايبراهيم آغا موکري، ساووجبولاق خاني
8­ محمودخان افشار، سايين قالا´نين خاني
9­ حوسئين خان، باکي´نين خاني
10­ ­محه‌ممه‌د خان ايره‌واني، ايره‌وان خاني
11­ جعفه‌رخان شقاقي، قاراداغ خاني
12­ موصطافا خان، شيروان خاني
13­ افراسياب سولطان زرزا، اوشنو خاني
14­ قرني آقا امير عشاير
14­ گورجوستان واليسي آراگلي خان´ين نوماينده‌سي
16­ جاوادخان گنجه‌لي، گنجه‌نين خاني
17­ عابباسقولي خان قانلي قلينج، ناخجيوان نوماينده‌سي
18­ عطاخان سرابي، سراب خاني

بو 18 نفه‌ر 3 حربي باشچي‌لا بيرليکده قورولتاي ايشتيراکچيلارينين رهبه‌ر هئيه‌تيني تشکيل ائديرديله‌ر. بو هئيه‌تي اؤز آراسيندا بير 7 نفه‌رليک ريياسه‌ت هئيه‌تي سئچير. آدلاري ساييلان نومايه‌نده‌‌له‌ر آراسيندا گورجوستان شاهي آراکلي‌نين نومايه‌نده‌سينين حوضورو، گورجوستان محه‌ممه‌دقولوخان افشار اورمو قوشونلاري طره‌فينده‌ن مغلوب اولماسينين نتيجه‌سي ايدي. او تاريخده گورجوستان شاهي آزه‌ربايجان تابئع‌لييينده ايدي. قورولتايين اساس مقصه‌دي آزه‌ربايجان´ين سووئره‌نلييي‌ني آقامحه‌ممه‌دخان´ين اؤلومونده‌ن غضه‌بله‌نميش قاجار قوشونو قارشيسيندا قوروماق ايدي. حاديثه‌‌له‌رين گئديشاتي قورولتايين قرارلاريني مووه‌ففه‌قييه‌تله
حه‌ياتا کئچيرمه‌ک ايمکاني وئرمي.

فتح علي شاه قاجار دا کريم خان زند کيمي اورمو´دا آزه‌ربايجان افشار حاکيمييه‌تيني قان ايچينده بوغدوقدان سونرا اؤز شاهليغيني الده ائتميش اولور. 18 جي عصرين اخيريندا دقيق دئسه‌ک 1798 ده فتح علي شاه قاجار آزه‌ربايجان افشارلارينا غاليب گلير. بو حاديثه بوتون آزه‌ربايجان´ين ايشتيراک ائتدي‌يي سون تاريخي حاديثه‌دير چونکي بوندان سونرا، روسلارين جنوبا دوغرو ايشغالچي سيياسه‌تله‌ري داوام ائدير و آزه‌ربايجان´ين شيمالي خانليقلاري بير­بيريني آردينجا روس ايمپئريياسينا علاوه اولور. البه‌تته بو دؤرده نه اينکي آزه‌ربايجان ائله بوتون اسلام دونياسي باشدا عوثمانلي ايمپئريياسي اولماقلا مسيحي غربه بوتون
جبهه‌له‌رده اوتوزوردولار. بو ماکروپيلاندان فتح علي شاه آزه‌ربايجان´ين ناديرشاه´دا سونراکي 50 ايلليک ايستيقلالينا سون قويور.

قاجارلارين بو حاديثه‌ده‌ن چيخارديقلاري نتيجه‌‌ني ظنن ائتمه‌ک اولار: هم زندله‌ر و هم قاجارلار اؤز تخت و تاجلاريني آزه‌ربايجان´ي مغلوب ائده‌نده‌ن سونرا اله کئچيرميشديله‌ر. اوسته‌ليک قاجارلار اؤز له‌ياقه‌تلي سرکرده‌له‌ري يعني آقامحه‌ممه‌دخان´ي قاراباغ´دا آزه‌ربايجانليلارين اليله اؤلدورولمه‌‌سيني اونودابيلمه‌ز ايديله‌ر. البه‌تته ناديرشاه افشار و شاه ايسماعيل صفه‌وي ده اؤز سلطه‌نه‌ت‌له‌ريني محض آزه‌ربايجان´دا ائعلان ائتميشديله‌ر. آمما اونلار آزه‌ربايجان´ا اؤز قودره‌تله‌رينين داياغي کيمي باخيرديلار و صفه‌وي پايتاختي‌نين تبريز´ده‌ن قزوين و سونرا ايصفهان´ا کؤچورلمه‌‌سي کيمي يالنيز عوثمانلي‌لارين زورونونون قورخوسوندان ايدي. باشقا بير فاکت دا بودور کي اگه‌ر زندله‌رين شيراز´ي پايتاخت قرار وئرمه‌‌له‌ري ائتنيک سبه‌ب‌له‌رده‌ن ايدي، تورک قاجارلارين تئهران´ي پايتاخت ائتمه‌‌له‌رينده آزه‌ربايجان´دان قورخدوقلاريني موهوم عاميل کيمي رول اويناديغيني ظنن ائتمه‌ک اولار. داها اهه‌ممييه‌ت‌لي بو فاکت‌دير کي قاجارلار بيرينجي دفعه اولاراق پايتاختده علاوه بير وليعهد نيشين ده ياراتديلار و تبريز اولدو قاجارلارين دارالسلطنه‌‌سي. قاجارلارين آزه‌ربايجانا موناسيبه‌تي گؤسته‌رير کي وليعهدين تبريزده ايستيقراري يالنيز آزه‌ربايجاني نظاره‌ت آلتيندا ساخلاماق مقصه‌دي اولماسا دا باشقا بير آزه‌ربايجان سئوه‌ر مقصه‌د داشيماميشدير.

آزه‌ربايجان´ين فتح علي‌شاه´ا مغلوب اولدوقوندان سونراکي 120 ايلليليک فاصيله‌سينده موهوم حاديثه‌له‌ر باش وئردي. آقامحه‌ممه‌د خان قاجار´ين هوجومونو شوشادا همان شاهين قتليله دايانديران آزه‌ربايجان، بير داها حوسئين خان قوللار آغاسي و سايير قاجار سرکرده‌‌له‌رينين رهبه‌رليک ائتدييي هوجوملار اؤنونده تاب گتيره‌بيلمير. آزه‌ربايجان´دا افشار دئوله‌تي ييخيلير و آزه‌ربايجان تاريخي منزيله‌تي و سيياسي مووقئعييه‌تيني ايتيرير. بو ايلله‌رده، جنوبا دوغرو روس ائکسپانسييونيسمي ايلله‌رينه تصادوف ائديردي.

هر حالدا فتح علي شاه´ين بؤيوک و موسته‌قيل آزه‌ربايجان´ي فتح ائتدييينده‌ن دوز 120 ايل سونرا اورمو و غربي آزه‌ربايجاندا مسيحييه‌ت دونياسينين ائرمه‌ني‌له‌ر، نستوريله‌ر و کوردله‌رين واسيطه‌سيله يوزمينله‌ر آزه‌ربايجانلي‌ني قتل-ي عام ائده‌‌نده يوزله‌رله شره‌فلي و له‌ياقه‌تلي باش بيله آزه‌ربايجانلي آراسيندا سيياسي باجاريق و حربي ايستئعداد و حتتا ساده حربي سورساتين اولماديغي‌ني باشا دوشمه‌ک اوچون 1798­ده محمودقولوخان افشار اورمولو و اونونلا سون سيياسي آمبيسييالارين آزه‌ربايجان´دا مغلوبييه‌تيني گؤرمه‌ک لازيمدير

فتح علي شاه´ين اورومو دارالاماره‌سيني فتح ائتدييينده‌ن جمعي 14 ايل سونرا، روس قوشونلاري آزه‌ربايجان´ين شيمالي خانليقلاريني ايشغال ائتمه‌يه باشلاييرلار، شوشا´نين، گنجه، شيروان و دربه‌ند´ين معنه‌وي، پيسيکولوژيک و ماددي آرخا دورمالاريندان محروم قالان تبريز، اورمو و ارده‌بيل مشروطه اينقلابينا آزه‌ربايجان´ين بير حيصصه‌‌سي کيمي يوخ ايران´ين بير حيصصه‌سي قاتيليرلار. آزه‌ربايجان مشروطه اينقيلابيني رهبه‌رليک ائتسه ده، بو اينقلابدا بير ميلله‌ت کيمي اوتوزور و بو اوتوزماق سيمووليك اولاراق اينگليس سيياسه‌تي و يئفريم خان داشناک´ين اليله اتابک پارکيندا ستتارخان´ا وورولان اؤلوم ياراسيلا تثبيت اولور. سؤز يوخ کي آزه‌ربايجان افشارلار حؤکومه‌تي دارماداغين اولماسايدي، روس´ون شيمالي ايشغال ائتمه‌سي بو راحاتليغا باشا گلمه‌زدي و و بوتؤو بير آزه‌ربايجان حتتا بوتون ايران اوچون اينقلابا قالخديغي حالدا اؤزو بوتون ايراني اوتماسايدي بئله، نه داشناک يئفريمين فيتنه‌‌له‌رينه اوياردي، نه ائرمه‌ني­ آسوري ­کورد جينايه‌تله‌رينين ديلسيز­ آغيزسيز قورباني اولاردي و نه سونرا شئيخ محه‌ممه‌د خيياباني کيمي داهي بير سرکرده‌‌سيني ارده‌شير ريپورتئر´ين امرين اجرا ائده‌‌ن مخبرالسلطنه‌‌يه تسليم ائده‌‌ردي.

بيز يالنيز حاديثه‌له‌رين داخيلي دييالئکتيکاسي و تاريخي حاديثه‌‌له‌رين آراسيندا عيلله‌ت معلول رابيطه‌‌سيني آراشديرارکه‌ن بوگونکو فارس شووئنيسمي و ائرمه‌ني فاشيسمي‌نين اسيري اولماغيميزي باشا دوشه‌بيله‌ريک. بيز تاريخي يئني‌ده‌ن ياشايا بيلمه‌ريک آمما تاريخي حاديثه‌له‌رين آناليزي و اونلارين بير­بيرله‌رينه و بيرليکده بيزيم بوگونوموز و صاباحيميزا قويدوغو و قويا بيلدي‌يي تاثيرله‌ري گؤرمه‌‌ليييک. دونيا قيلينج دونياسيندان ديپلوماسي دونياسينا کئچه‌رکه‌ن، تورکله‌ر ده دونيا مئيدانيندا اودوزماغا باشلاديلار. ائله بيل 21 جي عصرده يئني‌ده‌ن دونيانين ديپلوماسي و سيياسه‌ت مئيداني تورکله‌ري ايمتاحانا چاغيرير.

در باره وبلاگ تورك دئوله‌تله‌رى

مئهران باهارلي

سؤزوموز

1- حكومت ملى آزربايجان (1325-1324) از جهات بسيارى شايسته تدقيق و بررسى است. يكى از جهاتى كه اين دولت كوتاه عمر آزربايجانى را مستحق مطالعه و بررسى مىسازد اين است كه دولت تركى مذكور از آخرين نمونه هاى سنت ديرينه دولتمدارى و دولتسازى خلق ترك در تاريخ است. به واقع حكومت ملى آزربايجان دولتى است كه در ادامه سنت دولتمدارى تركهاى آزربايجانى و در كمتر از بيست سال پس از ساقط شدن آخرين سلسله تركى آزربايجانى- قاجارها- بار ديگر در صحنه تاريخ پديدار شده است. فاصله زمانى از سقوط حكومت ملى آزربايجان تا به امروز، طولانيترين برهه زمانى است كه خلق ترك در ايران بدون دولت ملى خويش سپرى كرده است.

2- با كمال تاسف در تاريخنگارى و سيستم آموزشى كشور كثيرالمله ايران دير زمانى است كه تنها تاريخ سياسى اقوام ايرانى زبان و در راس آنها قوم فارس (در موارد بيشمارى با خلط ادعاها، تئوريها، هيپوتزهاى اثبات نشده با حقايق تاريخى) به ايرانيان آموخته ميشود. در اين سيستم آموزشى رسمى-دولتى قوميتگرايانه فارسى نه تنها دول و گروههاى ماقبل ورود اقوام ايرانى زبان كلا حذف ميشوند، بلكه دول تركى و عربى كه بر اين سرزمين و خلقهاى آن حاكم بوده اند نيز، با پنهان نگاهداشتن منسوبيت تبارى، زبانى و ملى تركى و عربي اين دولتها و غالب اوقات به شكل بسيار سطحى و حتى نادرست و وارونه تقديم ميگردند. در نتيجه اين سياستهاست كه نه تنها خلق فارس حتى اكثريت ايرانيان ترك هم، كوچكترين دانش و اطلاعات صحيح و كاملى از تاريخ سياسى ترك، از گذشته و دولتهاى ملى خويش ندارند.

3- هر چند تاريخ عمومى دولتهاى تركى به عنوان بخشى از تاريخ سياسى خلق ترك ايران-آزربايجان ميبايست مطالعه شود، با اينهمه نبايد فراموش كرد كه دسته اى ديگر از دولتها نيز هستند كه ميبايد به عنوان ركن ديگر تاريخ سياسى آزربايجان مورد مداقه قرار گيرند. اين دسته عبارت است از همه دولتهاى تاسيس شده در آزربايجان فارغ از وابستگى و منسوبيت تبارى-زباني موسسين و حاكمان آنها، چه ترك باشند و چه ترك نباشند. مانند مانناها، آلبانها، ازديها، رواديها، شيروانشاهها و ..... بنابر اين تاريخ سياسى خلق ترك در آزربايجان (مانند خود خلق ترك در آزربايجان) وارث و ادامه دهنده سنت دولتمدارى دو گروه از دولتها و اقوام است:

دولتهاى تركى (در آزربايجان و يا در خارج آن)
دولتهاى آزربايجانى (تركى و يا غيرتركى).

4- خلقها و اقوام تركى از سنت بسيار نيرومند دولت سازى (و در عين حال از سنت عدم توانايى حفظ دولتهايشان) برخوردارند. ميبايست البته تاكيد شود كه تعبير "ترك" در اينجا، مفهومى هويتى، زبانى، قومى، ملى، مدنى و يا سياسى است و مطلقا داراى مفهوم نژادى نيست. همانطور كه هرگز نژادى بنام آريايى، ايرانى، فارس و....در هيج برهه اى از زمان و در هيچ كجا وجود نداشته است، هرگز نژادى بنام ترك نيز موجود نبوده است.

5- در طول تاريخ دولتهاى تركى بسيارى تاسيس شده و برخى از اين دولتها در حد ابرقدرت بر بخش عظيمى از كره خاكيمان حاكميت پيدا كرده اند و در مقاطع زمانى بسيارى، تاريخ شاهد وجود همزمان چندين دولت تركى و نيز درگيرى و كشمكشهاى خونين اين دول بر سر بدست آوردن برتريت و حاكميت بر يكديگر بوده است. شمار دولتهاى تركى قبل از اسلام و در دوره اسلامى تاكنون، مجموعا متجاوز از صدو بيست مي باشد. اينها شامل بيش از 20 امپراتورى، 40 دولت (غير امپراتورى) و متجاوز از 60 تشكل دولتى در فرم بيگليك، آتابيگليك و خانليق ميباشند. (بيگليك، آتابيگليك و خانليق فرمهايى از دولت اند كه در ملل و اقوام غيرترك چندان ديده نميشود.)

6- ليست زير به منظور دادن آگاهى و ايجاد تصورى در باره سنت دولت سازى گروهها، اقوام و ملل ترك در تاريخ –كه در تاريخ نگارى رسمى و دولتى در ايران ناديده گرفته ميشوند- تهيه شده است. در اين ليست تنها دولى كه شبهه اى در هويت و منشا تركى آنها نيست و يا اغلب تاريخدانان و قوم شناسان آنها را بدين شكل ميپذيرند گردآورده شده اند. اين ليست كه البته كامل و بيخطا نيست در وبلاگى بنام (سؤزوموز-تورك دئوله‌تله‌ر) قرار داده شده است. به مرور زمان نواقص و اشتباهات محتمل ليست رفع و نام حكمداران هر دولت در زير نام دولت مربوطه داده خواهد شد. همچنين در مقابل هر دولت و يا حكمدار حتى المقدور به سايتها, نقشه ها و نوشته هاى مربوط به آن دولت و يا حكمدار تركى لينك داده خواهد شد.

7- از اين ليست بسيارى از دولتها كه در ايران، آزربايجان، قفقاز جنوبى،عراق، سوريه و شرق و جنوب تركيه (ساج اوغوللارى، كنگه‌رلولار، آغ قويونلو، قاراقويونلو، صفه‌وى، افشار، قاجار، سالغورى، قاضى برهان الدين، شوملا افشار، ...) تاسيس شده اند دولتهاى ملى تركهاى آزربايجانى شمرده ميشوند. از اولين دولتهاى تركى تاسيس شده پس از اسلام در داخل مرزهاى كنونى ايران، در آزربايجان دولتهاى تركى ساج اوغوللارى (بنى ساج-ساجيان)، سالارىله‌ر (كنگه‌رلو-مسافريان) و در خارج آن سيمجوريان، دولتسلجوقى و شاخه هاى آن (سلجوقيان خراسان، كرمان، آزربايجان=عراق)، شوملاى افشارى (خوزستان) و ... است.

TARIHI TÜRK IMPARATORLUKLARI

TARIHTE TÜRK MILLETI


Türk sözcüğünün anlamı; "Güçlü, kuvvetli, miğfer, türemiş, şekil kazanmış" demektir. Türk Dil Kurumu'nun hazırladığı Türkçe Sözlük 'te, Türk; Asya ve Doğu Avrupa'da yaşayan, Türkçe'nin çeşitli lehçelerini konuşan soy ve bu soydan gelen kimse diye belirtilmektedir. Söz konusu bu kimselerden oluşan topluluklara "Türkler" denir. Türkler; Türkçe ve bu dilin lehçelerini konuşurlar. Türk kelimesinin geçtigi ilk devlet, Göktürk (Kök-Türk) imparatorluğudur. Orhun Kitabelerinde Türk kelimesi, bazen Türk, bazen de Türük olarak yazilmiştir.

11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud; "Türk adının Türkler'e , Tanrı tarafından verildiğini belirterek, Türk adının "Gençlik, kuvvet, kudret ve olgunluk çağı" demek olduğunu belirtir. Türk kelimesi, gerek İslâm, gerek İran ve gerekse Tevrat'ta geçmektedir. Tevrat'ta Türkler'in Hz. Nuh'un oğlu Yafes'in soyundan geldiği kabul edilir.Türkler, üç beyaz ırk grubundan "Europid" grubunun "Turanid" tipinden gelir.

Türkler'in anavatanı Orta Asya'dır. 9. yüzyıldan itibaren, Orta Asya'da yaşayan Türkler; nüfus fazlalığı, mer'a yetersizliği, su kıtlığı gibi nedenlerle göç etmeye başlamışlardır. Orta Asya'dan dört bir yana gerçekleşen bu göçlerin en önemlisi batı yönünde olmuştur. Batı yönde gerçekleşen göçler sonucu, 11. yüzyılda Anadolu Türkleşmiş ve daha sonra Avrupa içlerine kadar yayılmışlardır. 20. yüzyılda ise dünyanin bütün kıtalarına dağılmışlardır. Avustralya'dan Brezilya'ya kadar, dünyanın her tarafında, bugün Türk vardır.

Yine bu göçün Altay çevresinde göçebe halinde yaşayan Türk kavimlerinin hayvan sürülerini otlatmak için Aral Gölü istikametinde olduğu kaydedilir.Tarihin geçmiş dönemlerinde, değişik ve uzun zaman dilimleri içinde, birlik ve beraberlik içinde yaşayan Türk Dünyası, kurmuş olduğu medeniyetlerle, tarihe altın harflerle adını yazdırmıştır. Göktürkler, Karahanlılar, Selçuklular ve Osmanlılar, bu devletlerin en bilinenleridir. Özellikle bugüne göre en son Büyük Türk Devleti olan Osmanlı Devleti, kendine has özellikleriyle, dünya hakimiyetini tam 600 yıl elinde tutmuştur. Ne yazık ki, Osmanlı Devleti'nin çöküşüyle birlikte, Türk Dünyası paramparça olmuş ve 20.yüzyıla esaret altında girmiştir. 20.yüzyılın esaretini, Türk Dünyası içinde ilk kez, yine Osmanlı Devleti'nin çekirdeğini oluşturan Türkiye kırmış ve Anadolu'nun şahlanışı ile bağımsızlığını kazanmıştır. Bu devletlerin sayısı, mevcut bazı tarihi kaynaklara göre 113 olduğu, bazı kaynaklara göre 125'i geçtiği ve bazı kaynaklara göre de 180'i bulduğu kabul edilir.

Burada, Tarihi Coğrafya açısından, tarihteki Türk devletlerinden kısaca bahsedeceğiz. Özellikle de yaşadığı coğrafi mekanlar üzerinde duracağız

1. Hun İmparatorluğu : İlk büyük Türk Devletidir. M.Ö.220'den M.S.216'ya kadar hüküm sürmüştür. Türklük dünyasının öncüleri olarak bilinir. Mete Han döneminde imparatorluğun sınırları Japon Denizi'nden Hazar Denizi'ne kadar geniş bir bölgeyi kapsar.
2. Batı Hun İmparatorluğu: M.Ö. 53'de, Büyük Hun İmparatorluğunun ikiye bölünmesiyle, Batı Türkistan'da Cici Han tarafından kurulan devlet. Coğrafi mekan olarak sınırları Batı Türkistan'ı içine alır.
3. Han yada Ön Chao Kuzey Çin Hun Devleti: M.S. 304 ile 329 yılları arasında Kuzey Çin'de kurulmuş bir devlet.
4. Arka Chao Kuzey Çin Hun Devleti: M.S.319 ile 351 yılları arasında Kuzeydoğu Çin'de kurulmuş bir Türk devleti.
5. Kuzey Liang Hun Devleti: M.S. 401 ile 439 yılları arasında Kansu ve çevresinde kurulmuştur.
6. Hsia Hun Devleti: M.S.407 ile 431 yılları arasında , Kuzey Çin'de ordu platformu çevresinde kurulmuş bir Türk devletidir.
7. Avrupa Hunları(Bati Hunları) : M.S. 434'de Atilla'nın başa geçmesiyle Avrupa Hunları, büyük bir imparatorluk haline geldiler. Atilla'nın oğulları devleti iyi yönetemeyince, imparatorluk 470'de çökmüştür.
8. Tabgaç Devleti : Batı Hun imparatorluğu yıkıldığı yıllarda , Orta Asya'da kurulmuştur. 520'de Budizmin etkisinde kalarak yıkılmıştır.
9. Akhunlar : Tabgaç Devleti'nin çağdaşıdır. 5.yüzyılın ortalarında, Amuderya nehrinin akaçlama alanı içinde kurulmuş ve gelişme göstermiş bir Türk devletidir. Coğrafi sınırları; Horasan, Afganistan ve İran topraklarına kadar uzanır. 557'de Akhunlar tarihe karıştı.
10. Göktürk Devleti : 530'larda kurulan ve adında ilk defa Türk geçen bir devlettir. 745'de Uygurlar tarafından yıkılmıştır.
11. Doğu Göktürk Hakanlığı: 582 yılında, Göktürk Hakanlığı'nın ikiye ayrılmasından sonra ortaya çıkmıştır. 630 yılına kadar devam eden Doğu Göktürk Hakanlığı'nın coğrafi sınırları; Aral gölü ve çevresi, Ötüken, kuzeybatı Moğolistan ve Kaşgar'a kadar uzanan geniş bir mekanı içine almıştır.
12. Batı Göktürk Hakanlığı: 630 yılına kadar devam eden Batı Göktürk hakanlığının sınırları Aral Gölü - Kafkaslar arasındakı geniş toprakları içine almaktadır.
13. Türgeş Devleti: Batı Göktürk Hakanlığı'nın 630'da yıkılışından sonra On Boy'dan biri olan Türgeşlerin kurmuş olduğu bu devlet, 750 yılına kadar devam etmiştir. Türklere, şehir hayatını benimseten bir devlettir. Başkenti Talas'dır.
14. Uygur Hakanlığı : Büyük Hunların torunları olan Uygurlar, çok sayıda devlet kurmuşlardır. Uygur Hakanlığı bunlardan birisidir. 744-840 yılları arasında hüküm sürmüştür. Selenga, Orhun ve Tola ırmakları havzalarından Baykal gölünün güneyindeki bozkırlara kadar uzanan geniş sahada yaşamışlardır.
15. Kao-Ch'ang (Turfan) Uygur Devleti: Ötüken Uygurları da denilen Uygur hakanlığının 840 yılında Kırgızlara yenilgisinden sonra, güneye göç eden Uygurların Turfan havzası ve çevresinde kurmuş oldukları bir devlet. 847 yılında Çin ve Kırgız kıskacı altında dağılmışlardır.
16. Kan-Chou (Sarı Uygur) Uygur Devleti: 840 tarihinde Uygur Hakanlığının yıkılışından sonra kurulmuş bir devlet. Orta Asya İpek yolu ticaretine hakim oldular.
17. Karluklar : İslâm dinini ilk kabul eden bir Türk devleti. Çungarya havzası ve Tarım bölgesinde hüküm sürdüler.
18. Kimek Hakanlığı: İrtiş boylarında yaşayan İmek, İmi, Tatar, Balandur, Kıpçak, Lankaz ve Ecdad gibi Türk boylarının bir araya gelerek kurmuş oldukları federasyon bir devlettir.
19. Kırgızlar : 840'dan itibaren Uygur başkenti Ötüken'de devleti kurdular. 1207'de Cengiz Han'ın egemenliğini kabul ettiler.
20. Avar İmparatorluğu : Macaristan'da büyük bir devlet kuran Avarlar, zaman zaman İstanbul'u kuşattılar. 630'dan sonra zayıflamaya başladılar. 9. yüzyılda da parçalandılar.
21. Hazar Devleti : 7. yüzyıldan itibaren iyice güçlenen ve bütün Dogu Avrupa'yı eline geçiren Hazarlar, 3 yüzyıl hüküm sürdüler.
22. Peçenekler : Bir süre Hazarlar'ın egemenliğinde yaşayan Peçenekler, 10. yüzyıl ortalarına doğru güçlendiler ve 11. yüzyılda dağıldılar.
23. Uzlar : Karadenizin kuzeyinde ve Doğu Avrupa'da hüküm sürdüler. Genelde Özi Irmağı çevresinde yaşayan Uzların Selanik'e kadar ilerledikleri bilinir. Peçenekler ile çağdaştırlar.
24. Kumanlar : 11. yüzyılda Balkaş gölünden Batı Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş topraklarda hüküm sürdüler. 12. yüzyılda dağıldılar.
25. İtil (Volga) Bulgar Devleti : Karadeniz'in kuzeyinde 630'larda devlet oldular. 864'den sonra Hırıstiyanlığı kabul ettiler. 1236 yılında Batu han tarafından yıkılmıştır. Coğrafi sınırları; İtil (Volga) nehrinin akaçlama alanına tekabül eder.
26. Tuna Bulgar-Türk Devleti: Hazarların tazyiki ile birlikte Bulgarlar 660 tarihinden itibaren tuna boylarına yerleşmeye başladılar. 893-927 yıllarında en parlak dönemini yaşayan Bulgar Devleti, 1393 yılından itibaren 500 yıllık Osmanlı hakimiyetine girmişlerdir.
27. Toharistan Türk Devleti: Altıncı yüzyılın sonlarında kurulmuş bir Türk devleti. Coğrafi sınırları; bugünkü Afganistan Türkistanı topraklarını içine alır.
28. Türk-şahi yada Tigin-şah Devleti: Kabil, Gazne çevresinde, Sind ırmağı ve Mahaban dağları çevresinde kurulmuş bir devlet.
29. Şûl (Çöl) Türkleri Devleti: Hazar denizinin güneydoğusunda kurulmuş bir Türk devleti. 716 tarihinde Emevi ordularına yenilince, İslâmiyeti kabul ettiler.
30. Tolunoğulları : 868'de Mısır - Irak arasında kurulan bir Müslüman Türk devletidir. 905'de yıkıldılar.
31. İhşidiler : Tolunoğullarından sonra yaklaşık aynı topraklarda 968'e kadar hüküm sürdüler.
32. Karahanlılar : 10. yüzyılın ortalarında Orta Aysa'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.
33. Gazneliler : Karahanlılarla çağdaştır. İlk Müslüman Türk devletlerindendir. Sınırları Afganistan ve Hindistan'ı içine alır.
34. Kutbiler: 1191-1211 arasında, Hindistan'da hüküm sürmüş bir Türk devletidir. Kurucusu bir Memluk olan Aybeg'dir.
35. Şemsiler: 1211-1266 arasında Hindistan'da hüküm sürmüştür. Kurucusu Iltutmuş (ünvanı Şemseddin) Memluk asıllıdır.
36. Balabanlılar: 1266-1290 yılları arasında Hindistan'da hüküm sürmüş bir Türk devleti.
37. Kalaçlar: 1290-1320 yılları arasinda hüküm sürmüştür. Kutbiler, Şemsiler ve Balabanlardan sonra gelen Delhi Türk Sultanlığıdır.
38. Tuğluklar: Kalaçlardan sonra, Delhi Türk Sultanlığı'nın son halkasını teşkil ederler. 1320-1414 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
39. Büyük Selçuklu İmparatorluğu : Ön Asya'da kurulan ilk ve en büyük Müslüman Türk devletlerinden biridir. 1040-1157 yılları arasında hüküm sürmüştür.
40. Hısn-ı Keyfâ Artukluları: 1101 yılında Artuk'un oğlu Sokman tarafından Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf) ve yakın çevresinde kurulmuştur. 1231 yılında Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.
41. Mardin Artukluları: 1108 yılında Artuk'un oğlu İlgazi tarafından Mardin ve çevresinde kurulmuştur. Artuklu devletlerinin en uzun ömürlüsüdür. 1408 yılına kadar hüküm sürmüşlerdir.
42. Harput Artukluları: En kısa ömürlü olan Artuklu devletlerinden biridir. 1185-1233 tarihleri arasında bugünkü Elazığ ve çevresinde hüküm sürmüşlerdir.
43. Saltuklular: 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu'da kurulmuş olan 4 Türk devletinden biridir. Erzurum ve çevresinde 1072-1202 yılları arasinda hüküm sürmüştür.
44. Mengücekler: Anadolu Selçuklu devletlerinden biridir. Erzincan ve çevresinde 1072-1228 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
45. Danişmendliler: Sivas ve Divriği çevresinde hüküm sürmüş, Anadolu Selçuklu devletlerinden biridir.
46. Sökmenler (Ahlatşahlar) Devleti: 1110-1207 yılları arasında Van gölü havzasında hüküm sürmüş bir Türk devleti.
47. Dilmaç Oğulları Beyliği: 1084-1394 tarihleri arasında Erzen ve Bitlis çevresinde hüküm sürmüş bir Türk devleti.
48. Yinal Oğulları Beyliği: 1098-1183 yılları arasında, Diyarbakır ve çevresinde hüküm sürmüşlerdir.
49. İzmir Türk Beyliği (Çaka Beyliüi): 1081-1097 yılları arasında, İzmir, Foça, Midilli adası ve çevresinde hüküm sürmüş bir Türk beyliğidir.
50. Türkiye Selçukluları Devleti: 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu'da kurulmuş olan ve Bizans'a en yakın olan Türk de
letlerinden biridir. 1075-1308 tarihleri arasında hüküm sürmüştür. Konya ve çevresi merkez olmuştur.
51. Suriye Selçukluları Devleti: 1069-1118 yılları arasında, bugünkü Suriye, Lübnan, Ürdün ve İsrail toprakları üzerinde kurulmuş bir Türk devletidir.
52. Dımaşk Atabegliği: 1104-1154 yılları arasında güney Suriye'de varlığını sürdüren bir Türk devletidir.
53. Irak Selçukluları Devleti: 1118-1194 arasında Irak ve güneybatı İran toprakları üzerinde kurulmuş bir Türk devletidir.
54. Zengiler : Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra, Suriye ve Yukarı Mezopotamya'da kurulan bir Türk devletidir. Musul Atabegliği adı da verilir. 1127-1233 yılları arasında hüküm sürmüştür.
55. Kirman Selçukluları: 1040 Dandanakan zaferinden sonra Tabes vilayeti ile Kirman çevresinde kurulmuştur. Sınırları Umman'a kadar uzanır. 1187 yılında yıkıldı.
56. İldenizler : Zengilerle çağdaş, Azerbaycan çevresinde kurulan bir Türk devletidir. Azerbaycan Atabegleri de denilir.
57. Salgurlar : Zengiler ve İldenizlerle çağdaş (1148 - 1286) İran'da kurulmuş bir Türk devletidir.
58. Hârizmşahlar Devleti: Büyük Selçuklu Devletiyle çağdaş, Aral gölünün güneyinde 1097-1231 yılları arasında yaşamışlardır.
59. İlhanlı Devleti: 1256- 1343 yılları arasında, Doğu Anadolu, İran ve Afganistan'a kadar uzanan geniş topraklar üzerinde hakimiyet kurmuştur.
60. Eyyubiler : Ön Asya'da kurulan bir Müslüman Türk devleti (1171-1250).
61. Mısır Türk Sultanlığı (Memluklar) : Mısır ve Suriye'de 250 yıldan fazla (1250-1517) hüküm sürmüştür. Osmanlılar'ın Mısır'ı fethettikleri tarihe kadar varlıklarını korumuşlardır. Mısır, bir Arap ülkesi olmasına rağmen, ortaçağ haritalarında, Memluk hakimiyetinden ötürü, "Türkiye" olarak adlandırılmıştır.
62. Timurlar Devleti: 1370-1507 yılları arasında, Adalar Denizi (Ege) kıyılarından Orta Asya'ya ve Hint Okyanusuna kadar uzanan geniş topraklar üzerinde hüküm sürmüş büyük bir Türk imparatorluğu.
63. Bâbur Devleti: 1494-1858 yılları arasında Hindistan'da hüküm sürmüştür.
64. Şeybaniler : Aynı zamanda Özbek devleti olarak da bilinir. Orta Asya'da kurulmuştur.
65. Kazan Hanlığı : Dogu Avrupa'da Karadeniz'den Moskova'ya kadar uzanan geniş bölgede, 1437 - 1552 yılları arasında hüküm süren bir devlet.
66. Kasim Hanlığı: 1445-1681 arasında, Kazan hanlığının güneybatısında yaşamış olan bir Türk hanlığı.
67. Astrahan Hanlığı: 1466-1556 yılları arasında, Idil nehrinin Hazar denizine döküldüğü delta bölgesinde kurulmuş olan bir Türk devletidir.
68. Kırım Hanlığı : 1441 - 1783 arasında Kırım ve çevresinde kurulmuştur. Osmanlı devletine bağlı yaşamışlardır.
69. Sibir Hanlığı: Altınordu devletinin parçalanmasından sonra Moğolistan bölgesinde kurulmuş ve 1480-1598 yılları arasında hüküm sürmüştür.
70. Buhara (Özbek) Hanlığı: 1500-1920 yılları arasında, Orta Asya'da, Buhara ve çevresinde, hüküm sürmüş bir Türk devleti.
71. Hive Hanlığı: 1512-1920 yılları arasında, Orta Asya'da Hive ve çevresinde hakimiyet kurmuşlardır.
72. Hokand Hanlığı: 1700-1876 yılları arasında, Fergana havzasında kurulmuş bir hanlık.
73. Safeviler : 1502-1732 yılları arasında Ön Asya'da yaşamışlardır.
74. Afşarlar : Safaviler'in yıkılmasından sonra, aynı bölgede 1736-1795 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
75. Kaçarlar : 1779-1925 yılları arasında, Hazar Denizi'nin güney kıyılarında yaşamışlardır.
76. Altınordu Hanlığı: 1227-1502 yılları arasında, Karadeniz ile Hazar denizi arasında yaşamış bir Türk devleti.
77. Akkoyunlular Devleti: Diyarbakır-Malatya çevresinde kurulan bu devlet, Karakoyunlularla halef-seleftir. 1403-1514 yılları arasında, 111 yıl süren bir ömrü vardır.
78. Karakoyunlular Devleti : Erbil-Nahçıvan arasında yani Azerbaycan, Irak ve Doğu Anadolu'da 1390'de kurulmuş ve 1468'e kadar devam eden 78 yıllık bir ömre sahiptir.
79. Karaman Oğulları Beyliği: 1256 - 1483 arasında, Konya-Karaman çevresinde hüküm sürmüştür.
80. Alaiye Beyliği : Alanya ve çevresinde 1300-1463 yılları arasında hüküm sürmüş bir beyliktir.
81. Eşref Oğulları Beyliği: Beyşehir ve Eğridir yörelerinde, 1280-1326 yılları arasında hüküm sürmüş bir beyliktir.
82. Germiyan Oğulları Beyliği: 1303-1429 yılları arasında, Kütahya ve çevresinde kurulan bir Türk beyliğidir. Beyliğin ömrü 126 yıl olarak görülürse de, bağımsızlık dönemi 70 yıl kadardır.
83. Hamid Oğulları Beyliği: Uluborlu ve Eğridir çevresindeki bir beylik. Coğrafi sınır olarak bugünkü Göller Yöresini içine alir. 1300-1391 yılları arasında hüküm sürmüştür.
84. Teke Oğulları Beyliği: Antalya yöresinde hüküm sürmüş, bir Anadolu beyliğidir.
85. Menteşe Oğulları Beyliği : Menteşe (Anadolu'nun güneybatısı) yöresinde, 1282 - 1389 arasında hüküm sürmüştür.
86. İnanç Oğulları Beyliği : Buna Lâdik Beyliği de denilir. 1276-1400 yılları arasında, Denizli - Honaz - Dalaman çevresinde kurulan bir Anadolu beyliğidir.
87. Sahip Ata Oğulları Beyliği: 13.yüzyıl sonları ile 14.yüzyıl başlarında yaklaşık 90 yıllık bir devrede, Afyon Karahisarı ile yakın çevresinde hüküm sürmüş olan bir beyliktir.
88. Aydın Oğulları Beyliği : Aydın ve İzmir çevresinde hüküm süren Anadolu beyliği. Hakimiyeti, 1310-1426 tarihleri arasında, 116 yıllık bir süreyi kapsar.
89. Karesi Oğulları Beyliği: Balıkesir yöresinde 1297'de kurulan bir beylik, 1360'da Osmanlı idaresine girmiştir.
90. Candar Oğulları Beyliği: Kastamonu ve Sinop yöresindeki Anadolu Türk beyliği. Beyliğin ömrü, 1292-1461 yılları arasında, yaklaşık 170 yıl sürmüştür.
91. Eretna Oğulları Beyliği: Sivas ve Kayseri'deki Anadolu beyliğidir. Anadolu'daki Uygur sülalesinin kurmuş olduğu bir beyliktir. 1344-1381 yılları arasında, 37 yıllık bir ömür sürmüştür.
92. Kadı Burhaneddin Beyliği: 1381-1400 yılları arasında, Sivas, Amasya ve Kayseri havalisinde kurulmuş bir beylik. Anadolu Selçuklu Beylikleri arasında, 19 yıllık ömrü ile en kısa ömürlü bir beyliktir.
93. Saruhan Oğulları Beyliği : 1310-1410 yılları arasında, 100 yıllık bir ömür süren beylik, Manisa yöresinde hüküm sürmüştür.
94. Tacettin Oğulları Beyliği: Ordu ve Bafra yörelerinde kurulmuş Anadolu beyliği. 1378-1428 tarihleri arasında, yaklaşık 50 yıl ömrü olan bir beyliktir.
95. Pervane Oğulları Beyliği: 1276-1322 yılları arasında 46 yıllık bir süre içinde, Sinop'ta kurulmuş bir beyliktir.
96. Ramazan Oğulları Beyliği: Çukurova'da kurulmuş Anadolu beyliği. 1378-1608 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. Anadolu Selçuklu Beyliklerinden, Osmanlı Beyliği'nden sonra ömrü en uzun olan beyliktir. Yaklaşık 245 yıl hüküm sürmüştür.
97. Dulkadir Oğulları Beyliği: Maraş ve Elbistan'da hüküm sürmüş bir beylik. Beylik, 1337-1521 yılları arasında varlığını göstermiştir.
98. Osmanlı İmparatorluğu : 1299'da Söğüt civarında kurulmuş ve 1923 yılına kadar devam etmiş ve üç kıtada at sürmüş Cihan İmparatorluğudur. Bu cihan imparatorluğu, geçmişten gelen Türk devlet geleneğinin kemâle ermiş biçimini dünya sahnesinde, 600 yıl sergilemiştir. 1606 tarihinde imzalanan Zigvatorok Antlaşmasi ile İmparatorluk, toprak bakımından en geniş noktasına ulaşmıştır. Bu tarihlerde, Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları; Anadolu, Kafkasya, Kırım, Güney Ukrayna, bugünkü Romanya, Yugoslavya, Bulgaristan, Yunanistan, Macaristan, Suriye, Ürdün, Lübnan, Israil, Irak, Suudi Arabistan, Yemen, Mısır, Tunus, Libya, Cezayir ve Akdeniz adalarını içine almaktaydı. İmparatorluğun etkisi altına almış olduğu toprakların yüzölçümü ise, 22 milyon km².yi aşmıştır.
99. Türkiye Cumhuriyeti: Osmanlı Devleti'nin yıkılışından sonra, Anadolu yarımadası ve doğu Trakya toprakları üzerinde, 1923 tarihinde kurulmuştur.
100. Hatay Türk Cumhuriyeti: 2 Eylül 1938 - 23 Haziran 1939 tarihleri arasında, Antakya ve İskenderun çevresinde kurulmuş bir devlet.
101. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: 15 kasim 1983'de Kıbrıs adasının kuzey yarısında Türk Cumhuriyeti ilan edilmiştir.
102. Aras Türk Hükümeti: 3 Kasım 1918'de Iğdır ve Nahcıvan çevrelerini kapsayan topraklar üzerinde kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu ile birlikte, Iğdır Türkiye'de, Nahcıvan bölgesi Sovyet Rusya'da kalmıştır.
103. Cenubi Garbi Kafkas Türk Hükümeti: 9 Ocak 1919 Ardahan Kongresi'nin ardından Batum'dan Nahcıvan'a kadar uzanan topraklar üzerinde kurulmuştur.
104. Türkmen Devleti: 1855-1885 tarihleri arasinda Türkmenistan 'da kurulmuş bir devlet.
105. Garbi Trakya Devleti: 22 mayis 1920'de Gümülcine'nin Hemitli nahiyesinde kuruldu. 24 Temmuz 1923'de Lozan Antlaşmasi ile, Garbi Trakya Devleti toprakları Yunanistan'a bırakıldı. Ayrıca Balkanlar'da geçici olarak iki devlet daha kurulmuştur. Bunlar; Garbi Trakya Devlet-i Muvakkatası ve Rodop Devlet-i Muvakkatasıdır. Garbi Trakya Devlet-i Muvakkatası: 31 Ağustos 1913'de Gümülcine, İskeçe ve Dedeağaç çevresinde kurulmuştur. 25 Ekim 1913'de tarih sahnesinden çekilmiştir. Rodop Devlet-i Muvakkatası: 14 Nisan 1878'de, Balkan dağlarının güneyinde Rodop bölgesinde kurulmuş ve mücadelelerini 20 Nisan 1886 tarihine kadar 8 yıl sürdürmüşlerdir.
106. Doğu Türkistan (Uygur) Devleti: 1864-1877 tarihleri arasında Doğu Türkistan'da varlığını koruyabilmiş bir Türk devleti.
107. Doğu Türkistan Türk Cumhuriyeti: 12 Kasım 1933 tarihinde Doğu Türkistan'da kuruldu. 1937 yılına kadar varlığını korudu.
108. Azerbaycan Türk Cumhuriyeti: 1918-1920 tarihleri arasında, Azerbaycan topraklarında hüküm sürmüştür. Daha sonra Sovyet Rusya'nın hakimiyetine giren bu devlet,30 Ağustos 1991 yılında yeniden bağımsızlığına kavuşmuştur.
109. Özbekistan Türk Cumhuriyeti: 31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
110. Türkmenistan Türk Cumhuriyeti: 27 Ekim 1991'de bağımsızlığını ilan etmiştir.
111. Kazakistan Türk Cumhuriyeti: 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
112. Kırgızistan Türk Cumhuriyeti: 31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.

Kuşkusuz tarih sahnesinde yaşamış olan Türk devletleri sadece bu kadar değildir. Araştırmalar devam ettikçe, bu sayının artacağı ve bu devletler hakkındaki Tarihi Coğrafya bilgilerinin daha kesinlik kazanacağı beklenmektedir. Tarihte yaşamış olan Türk Devletleri'nin yaşamış oldukları coğrafi mekanlar üzerinde çok sayıda devlet bulunmaktadır. Ancak bunların bir kısmı, Türk Devleti değildir. Bugün için, dünya üzerinde, 8 bağımsız Türk Cumhuriyeti (Türkiye, Kıbrıs, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan) bulunuyor. Ayrıca bağımsızlık mücadelesi içinde olan Türk cumhuriyetleri de bağımsız olurlarsa, bu sayı hayli artacaktır. Tarihteki Türk devletlerinin sayısı ne olursa olsun, tarihin her döneminde Türkler, devlet geleneklerini korumuşlardır.

سؤزوموز

---

ايسلامدان اؤنجه‌كى دؤور

پيش از اسلام

---

Nomads
İslâmiyetten Önce Türkler
Türk Tarihine Genel Bakış
KINGS OF TURKS - TURKISH ROYALTY Descent-Lines
List of Turkic states and empires
اسكي تورك حؤكومه‌تله‌رينده اؤلكه‌سه‌ل، اوْردوسال عونوانلار و تئرمينله‌ر

---

سومئر

SUMERIAN - TURKISH COMPARISON LIST; 1, 2, 3, 4, 5
SUMER
بيل گاميس داستانلاري و آزه‌ربايجانليلارين فولكلورو

---

ايسكيت-ساكا

İskit - Saka İmparatorluğu
Scythians- Ethnic Affiliation
Physical anthropology of Scythians
Scythians and their descendents
THE SCYTHIANS
Scytho-Turkic etymology
Kafkasya’da Kimmerler ve Sakalar

---

بؤيوك هون ايمپاراتورلوغو
(204 ميلاددان قاباق- 216 ميلاددان سونرا)

Hun Dynasties
THE HUNS - PART I, PART II
Les Huns: Hioung-nou, Avars, Hephtalites, etc.
The Huns
THE HUNS
Büyük (Asya) Hun İmp.
Huns Dateline
Attila the Hun
ذوالقرنين آتيلا
Huns
Encyclopedia: Huns
Büyük Hun İmparatorluğu(M.Ö.204-M.S.216)
List of Important Hun Rulers

Kurucusu: METE.
Kapladığı alan: Kuzeyde Sibirya; güneyde Tibet, Keşmir; doğuda Büyük Okyanus; batıda Hazar Denizi (18.000.000 km2).

Büyük Hun İmparatorları :
· Yabgu Teoman - Karahan (Tou-Man Tovman) (?-M.Ö. 209)
· Mete Bagatır (M.Ö. 209 - Ö. 174)
· Lao - Şang (M.Ö. 174 - 161)
· Çun - Çen Yabgu (Kün) (161 - 126)
· İ-Çin-Hsien (İçihise) Yabgu (M.Ö.126 -114)
· Wu-Weri (Uvey) Yabgu (M.Ö. 114 - 105)
· Wu-Şih-Lu-Erh (U-Su-Liu-Usilu) Yabgu (M.Ö. 105 - 102)
· Çü-Li-Hu (Hiü-Li-Hu-Güylihu) Yabgu (M.Ö. 102 - 101)
· Çü-Ti-Hu (Tsie-Ti-Heu-Tsüydiheu) Yabgu (M.Ö. 101 - 96)
· Hu-Lu-Ku-(Hu-Lo-Ku = Hulugu) Yabgu (M.Ö. 96 - 85)
· Khuandi Yabgu (M.Ö. 85 - 68)
· Khuyluy Yabgu (M.Ö. 68 - 60)
· Uven-Güydi Yabgu (M.Ö. 560 - 58)
· Khukhasie Yabgu (M.Ö. 58 - 56)
· Çiçi Yabgu (M.Ö. 56 - 36)
· Joti Yabgu (M.Ö. 31 - 20)
· Seuse - Joti Yabgu (M.Ö. 20 - 12)
· Çeya - Joti Yabgu (M.Ö. 12 - 8)
· Üçjolu - Joti Yabgu (M.Ö. 8 - M.S. 13)
· Uluyjoti Yabgu (13 - 18)
· Şikao-Joti Yabgu (18 - 46)
· Vutatiho Yabgu (46)
· Panu Yabgu (46 - 83)
· Sanmuldutzu Yabgu (83 - 84)
· Yuliu Yabgu (84 - 89)
· Yuçukien Yabgu (89 - 93)
· Ankuo Yabgu (93 - 94)
· Tingtoşi - Suyheuti Yabgu (94 - 98)
· Vanşiçi - Suyti Yabgu (98 - 124)
· Vuçihu - Şihço Yabgu (124 - 127)
· Tejoşi - Suytsieu Yabgu (127 - 140)
· Çenieu Yabgu (140 - 143)
· Hulanjoşi Suytsieu Yabgu (143 - 147)
· İlingşi - Suytsieu Yabgu (147 - 172)
· Totejoşi - Suytsieu Yabgu (172 - 177)
· Huçing Yabgu (177 - 179)
· Kiangkiu Yabgu (179 - 188)
· Teçişi - Suyheu Yabgu (188 - 195)
· Huçutsiuen Yabgu (195 - 216)

---

آسيا هون ايمپاراتورلوغو
(ميلاددان قاباق 4 ونجو يوزايل- ميلاددان سونرا 48)

The Xiong Nu Empire
ASIA TURKISH STATES

Important rulers of the Xiong Nu
Name in Wade-Giles shown in parentheses.

00. Dou Man (Tu-Man) - not a Chan yu
01. Mao Dun (Mao-Tun), 201-174 BC
02. Lao Shang (Lao-Shang), 174-160 BC
03. Zhun Chen (Chun-Ch'en), 160-127 BC
04. Yi Zhi Xie (I-Chih-Hsieh), 127-114 BC
05. Wu Wei (Wu-Wei), 114-104 BC
06. Wu Shi Lu Er (Wu-Shih-Lu-Erh), 104-102 BC
07. jiu Li Hu (Chiu-Li-Hu), 102-101 BC
08. Zhu Di Hou (Chu-Ti-Hou), 101-96 BC
09. Hu Lu Gu (Hu-Lu-Ku), 96-85 BC
10. Hu Yi Di (Hu-I-Ti), 85-70 BC
11. Xiu Lu Chuan Chu (Hsiu-Lu-Ch'uan-Ch'u), 70-60 BC
12. Wo Yi Zhu Di (Wo-I-Chu-Ti), 60-58 BC
13. Hu Han Yeh (Hu-Han-Yeh), 58-31 BC
14. Zhi Zhi Gu Du Hou (Chih-Chih-Ku-Tu-Hou), 56-36 BC
15. Fu Zhu Lei Ruo Di (Fu-Chu-Lei-Jo-Ti), 30-20 BC
16. Shou Xie Ruo Di (Shou-Hsieh-Jo-Ti), 20-11 BC
17. Zhu Ya Ruo Di (Chu-Ya-Jo-Ti), 11-7 BC
18. Wu Zhu Liu Ruo Di (Wu-Chu-Liu-Jo-Ti), 7 BC-AD 14
19. Wu Lei Ruo Di (Wu-Lei-Jo-Ti), AD 14-19
20. Hu Du Er Shi Dao Ruo Di (Hu-Tu-Erh-Shh-Tao-Kao-Jo-Ti), AD 19-47

Rulers of the Northern Xiong-Nu:

21. Pu Nu (P'u-Nu), AD 47-84
22. San Mu Lou Zhi (San-Mu-Lou-Chih), AD 84-89
23. Yu Chu Xien (Yu-Ch'u-Chien), AD 89-93
24. Ao Jian ri Zhu Wang Feng Hou (Ao-Chien-Jih-Chu-Wang-Feng-Hou), AD 93-123

Rulers of the Southern Xiong-Nu:

01. Hu Han Ye (Hu-Han-Yeh), AD 48-56
02. Chu Fu Yu Di (Ch'u-Fu-Yu-Ti), AD 56-58
03. Yi Fa Yu Liu Di (I-Fa-Yu-Liu-Ti), AD 58-59
04. Xian Dung Shi Hou Di (Hsien-Tung-Shih-Chu-Hou-Ti), AD 59-63
05. Chiu Zhu Lin Di (Ch'iu-Ch'u-Chu-Lin-Ti), AD 63-64
06. Hou Ye Shih Zhu Hou Di (Hou-Yeh-Shih-Chu-Hou-Ti), AD 64-85
07. Yi Tu Yu Liu Di (I-T'u-Yu-Liu-Ti), AD 85-88
08. Xiu Lan Shi Zhu Hou Di (Hsiu-Lan-Shih-Chu-Hou-Ti), AD 88-93
09. An Guo (An-Kuo), AD 93-94
10. Ting Du Shi Zhu Hou Di (T'ing-Tu-Shih-Chu-Hou-Ti), AD 94-98
11. Wan Shi Shi Hou Di (Wan-Shih-Shih-Chu-Hou-Ti), AD 98-124
12. Wu Zhi Hou Shi Zhu Di (Wu-Chi-Hou-Shih-Chu-Ti), AD 124-128
13. Chu Te Ruo Shi Zhu Xu (Ch'u-Teh-Jo-Shih-Chu-Tsu), AD 128-140
14. Che Niu (Ch'e-Niu), AD 140-143
15. Hu Lan Ruo Shi Zhu Xu (Hu-Lan-Jo-Shih-Chu-Tsu), AD 143-147
16. Yi Ling Shi Zhu Jiu (I-Ling-Shih-Chu-Chiu), AD 147-172
17. Tu De Ruo Shi Zhu Jiu (T'u-Te-Jo-Shih-Chu-Chiu), AD 172-178
18. Hu Zhen (Hu-Chen), AD 178-179
19. Qiang Qiu (Ch'iang-Ch'iu), AD 179-188
20. Te Shi Zhu Hou (T'e-Chih-Shih-Chu-Hou), AD 188-195
21. Hu Shu Chuan (Hu-Shu-Ch'uan), AD 195-216
22. Liu Bao (Liu-Pao), AD 216-279 23. Liu-Yuan, AD 279-304*

*rule continues as Gao Xu, first king of Northern Han Dynasty.

---

- قوزئى هون دئوله‌تي
(48-156)

---

- آوروپا (باتى) هون ايمپاراتورلوغو
(275-469)

European Huns
Batı Hun İmparatorluğu
Avrupa (Batı) Hun İmparatorluğu
The West (European) Hun's
Batı Hun İmparatorluğu (Avrupa Hun İmparatorluğu)

Kurucusu : OKTAR.
Kapladığı Alan : Güney Rusya, Romanya, Yugoslavya'nın kuzey bölgesi, Macaristan, Avusturya, Çekoslovakya, Güney ve Orta Almanya (Doğu Fransa'dan Ural Dağlarına; Kuzey Macaristan'dan Bizans kapılarına kadar olan saha). Yüzölçümü: 4.000.000 km 2.

List of Kings
Balamber (240 AD-?)
Uldin (390-411 AD)
Donatus (? -412 AD)
Charato (411 AD-?)
Octar (? - 431 AD) - Shared power with Rua (?)
Rua (? - 434 AD) - Sole ruler in 432
Bleda (434- 445 AD) Dual kingship with Attila
Attila (434-453 AD)
Ellac (453-455 AD)
Dengizik (?-469 AD)

Avrupa Hun İmparatorları:
· Balamir (375 - 395)
· Karaton(395 - 415)
· Muncuk (415 - 425)
· Oktar (425 - 430)
· Ruga (430 - 434)
· Bleda (434 - 445)
· Attila (445 - 453)
· İlek (453 - 454)

گونئى هون دئوله‌تيخيون- هونهاى سرخ-

Kidarite dynasty in Bactria
Kidara I...........................................fl. c. 320 CE
Kungas....................................................330's ?
Varhran I..........................................fl. c. 340
Grumbat............................................c. 358-c. 380
Kidara (II ?)......................................fl. c. 360
unknown name.......................................fl. c. 390
Varhran (II).......................................fl. c. 425
Goboziko...........................................fl. c. 450
Vinayaditya..........................................late 400's

---

- گونئى هون دئوله‌تي
(48-216)

- بيرينجى چااو هون دئوله‌تي
(304-329)

- لولان هون دئوله‌تي
(401-439)

- ايكينجى چااو هون دئوله‌تي
(328-352)

- هسييا هون دئوله‌تي
(407-431)

---

- آغ هون (هپتاليت-هياطله) ايمپاراتورلوغو
(420 - 557)

Ağhun Dövləti
Ak Hun (Eftalit) İmparatorluğu
Hephthalite
Middle-East Huns: Ak-Huns
Encyclopedia: White Hun
Encyclopedia: Hephthalites
Akhun (Eftalit) İmparatorluğu [420-562]
White Huns - Hephthalites
هون هاي هپتالي
Les Hephtalites

Kurucusu : AKŞUVAR (AKSUNGUR).
Kapladığı Alan : Kuzey Hindistan'ın yarısı, Afganistan, Türkistan'ın bir bölümü (3.500.000 km2).

Ak Hun İmparatorları :
· Toraman Akhsunvar (420 - 470)
· Toraman (496 - 502)
· Mihirakula (502 - 530)
530 - 567 yılları arasında kimin kağanlık yaptığı tespit edilememiştir.

- قوزئى لييانگ هون دئوله‌تي

---

تابقاچ دئوله‌تي
(386-557)

Tabgaç Devleti
The State of Tabgac

شرقى تابقاچ دئوله‌تي
((534-557

غربى تابقاچ دئوله‌تي
(534-557)

---

اون اوگور دئوله‌تي
(6-5 ينجى يوزايلله‌ر)

The ONOGUNDARS Called VNGTR in Khazar sources.
Vulgar (Bulgaros)...........................530's-540 with...
Drogo.......................................530's-540's
?
Tributary to the Avars.....................c. 565-600
Hudbaad (Tubdjaq)......................580's-c. 605
Organa (Bu-Yurgan).........................c. 605-610's
Alburi......................................610's-c. 618
Kubrat (Khagan of the Bulgars from c. 630).c. 618-660
Kubrat (or Kurt) united the remaining Hunnish hordes around the Black Sea under his rule and is regarded as the founder of the Bulgar nation

توكورگور (دوققوز اوگور) دئوله‌تي
(6-5 ينجى يوزايلله‌ر)

كوتريگور دئوله‌تي
(6-5 ينجى يوزايلله‌ر)

The KUTRIGURS West of the Don River.
Dengizik (Tingiz) (see also Altyn Oba).....c. 453-469
Labertam....................................470's-488
Kutrigur....................................490's-510's
Khinialon...................................540's-551
Sinnion.......................................551-late 550's
Zabergan...............................late 550's-c. 582
Gostun........................................582-584
To the Onogundars
اوتورگور (اوتوز اوگور) دئوله‌تي

(6-5 ينجى يوزايلله‌ر)

The UTRIGURS East of the Don River.
Ernak (son of Attila, see also above).........453-480's
Uturgur.....................................490's-510's
?
Sandlikh....................................540's-560's
To the Onogundars

Besenyos, Ogur and Oguz
Oguz/Ogur dialectal relationships

---

سابار-سابير دئوله‌تي
(7-5 ينجى يوزايلله‌رآراسى)

Sabar Devleti
SABAR STATE
Sabir Dateline
Kafkasya’da Bulgarlar ve Hunlar~Sabirler

---

آوروپا آوار ايمپاراتورلوغو
(562 - 805)

THE AVARS
Avarlar
Avars
AVAR KHANATE
The Avars

M.S. 565 - 835.
Kurucusu : BAYAN KAĞAN.
Kapladığı Alan: Volga'dan bütün Macaristan'a kadar olan saha ile Güney Rusya ve Eflak Boğdan bölgeleri.

Bilinen İmparatorları :
· Bayan Kağan (565 - 602)
· ...
· Tudun I (791 - 803)
· Zodan (803 - 805)
· Thedorus (805 - ?)
· Abraham (? - ?)
Tudun II (? - 835)

First Dynasty
Sarosios (while still in the Ukraine)........fl. early 6th cent.
?
Kandik.............................................fl. c. 560's
Bayan...........................................c. 565-602
2 Khagans, names unknown (one begins N--- )........602-630
Second Dynasty (635-685)
?
Third Dynasty (685-c. 826)
??
Name unknown.......................................fl. early 790's opposed by...
Yugurus............................................fl. early 790's and also...
Kajd Tudun.........................................795-803
Zodan..............................................803-805

---

بيرينجى گؤى تورك (گوك ترك) ايمپاراتورلوغو
(552-582)

First Turkut (Gokturk) Empire
Göktürkler
Gokturks
The Gok-Turks Khans
Encyclopedia: Gokturks
Encyclopedia: Gokturk
The First Gok-Turk Khanate

Kurucusu : BUMİN KAĞAN.
Kapladığı Alan: Altay (Ergenekon) geçilmez vadileri (18.000.000 km2). Büyük Okyanus'tan Karadeniz'e kadar.

ASHINA
Istemi-Khan (Silzibul in Persian annals)...........554-576
Qara-Churin Turk Tardush(Bogiu)-Khan...............576-600 d.604
Nili-Khan..........................................600-604
Basy-Tegin.............................................604
Taman Nipo Chulo-Khan..............................604-612 d.618
Shegui-Khan........................................612-618
Tun-Jabgu-Khan.....................................618-630
Bagadur Kiuliug Shibir-Khan........................630-631
Teligegin Irbis Bolun(Sy)-Jabgu-Khan...............631-633
Nishu Dulu-Khan....................................633-634
Yshbara Tolis-Shad Khilash-Khan....................634-639 with...
Yukuk-shad Irbis Dulu-Khan (in Dulu)...............638-653 with...
Il-Kiuliug-Shad Irbis-Khan.........................639-640 and then...
Bagadur Irbis Yshbara-Jabgu-Khan...................640-641 and then...
Irbis Shegui-Khan..................................642-651 and then...
Hallyg Yshbara-Khan................................646-657 with...
Jenchu Shibir-Tardush-Khan.........................653-654 with...
To China...........................................657-676
Mishe (in Dulu)...............................657-664 with...
Buzhen (in Nushibi)...........................657-667
Duzhi..............................................671-679 opposed by...
To China...........................................677-c. 700
Yuanking (in Dulu)............................677-693
Hushelo (in Nushibi)..........................677- ?
Kibu-Chur (in rebellion)...............................682
Suizi (in Dulu)...............................693-694
Qaganate of the Gök-Turkiut
Kutlug Ilteres-Khan................................682-693
Mochur Kapagan-Khan................................693-716
Fugiuy-bogiu Kuchuk-Khan...............................716
Mogilian Bilghe-Khan...............................716-734
Yollyg-tegin Izhan-Khan............................734-739
Bilghe Kutlugh Tengri-Khan.........................739-741
? .....................................................741
Siuan-Khan.............................................741
Il-Itmysh Bilghe-Khan..............................741-742
Ozmysh-Khan........................................742-743
Baimei-Khan........................................743-745
To Uighuria thereafter...

Göktürk İmparatorları:
· Bumin Kağan (?-553)
· İstemi Kağan (553 - 576)
· Tapar Kağan (576 - 581)
· Bağa İşbara Kağan (581 - 587)
· Çur-Bağa Kağan (587 - 588)
· Tunga Turan Kağan (588 - 600)
· Bilge Tardu Kağan (600 - 603)
· Kimin Türe Kağan (603 - 609)
· Şibi Kağan (609 - 619)
· Çulluk Kağan (619 - 621)
· Kara Kağan (621 - 630)
· Şirbe Kağan (630 - 646)
· Çibi Kağan (646 - 647)
· İpi Tulu Kağan (647 - 653)
· Çenku-Yabgu (653 - 659)
· Eçine Türçe Kağan (659 - 679)
· Eçine Kür Pur Çur Kağan (679 - 682)
· İlteriş Kutluğ Kağan (682 - 693)
· Kapağan Kağan (693 - 716)
· Bilge Kağan (716 - 734)
· İçen Bilge Kağan (734 - 739)
· Bilge Kutluğ Kağan (739 - 741)
· Penge Kağan (741 - 742)
· Süyen Kağan (742)
· Özmuş Kağan (742 - 744)
· Peymen Kağan (744 - 745)

دوغو گؤى تورك (گوك ترك شرقى) ايمپاراتورلوغو
(582-630)

The Kingdom of East Gok-Turks
Eastern Turut (Gokturk) Empire II

Qaganate of the Eastern Gök Turkiut
Kushu Mugan-Khan...................................553-572
Arslan Tobo-Khan...................................572-581
Amrak..................................................581 d. aft. 581
Shetu Baga Yshbara-Khan............................581-587
Chulo-Khan Tolos-Shad..............................587-588
Yun Yollyg Dulan-Khan..............................588-599 opposed by...
Zhangar Kimin-Khan.................................597-608 opposed by...
Qara-Churin Turk Bogiu(Tardush)-Khan...............599-604
Dugi Shibir-Khan...................................608-619
Chulo-Khan.........................................619-620
Kat Il-khan Tugbir.................................620-630 d. 634
Chebi-khan (in Altai mts., opposed to China).......630-649
To China...........................................630-679
Symo..........................................639- ? d. aft. 641 ?
Nishu-beg (in rebellion)...........................679-680
Funian (in rebellion)..............................680-681

باتى گؤى تورك (گوك ترك غربى) ايمپاراتورلوغو
(582-630)

The Western Gok-Turks Kingdom

Rulers Khutlugh Iltirish Khaghan (682 - 692)
Khapaghan Khaghan (692 - 716)
Inél Bögü Khaghan (716)
Bilgé Khaghan (716 - 734)
Türük Bilgé Khaghan (734 - not clear)
Téñri Khan (734-741)
Khutlugh Bilgé Khaghan (741-743)
Il-Itmish Bilgé Khaghan (743)
Ozmysh Khaghan (743)
Bo Mei Khaghan (743-744)

ايكينجى گؤى تورك ايمپاراتورلوغو
(681-744)

The Second Gok-Turks Kingdom

---

بؤيوك بولقار (بلغار) خانليغى
(630-665)

THE FIRST BULGARIAN STATE FORMATIONS
Bulgar Dateline
OGURS ( BULGARS )
The History of the Hunno-Bulgars
Proto-Bulgarians north and west of the Black Sea
The Proto-Bulgarian language
Kara-Bulgarlar ve Karaçay-Malkarlar

DULO
Kubrat (Khagan of all the Bulgars)...............c. 630-660
Partitioned between Kubrats five sons...
Horde of Bayan: remained in Azov region, within Khazar hegemony.
Horde of Kotragh: migrated to Volga-Kama region, founded Volgan Bulgaria.
Horde of Asparukh: migrated to Danube Basin, founded Thracian Bulgaria.
Horde of Kuber (the Kutrigurs): migrated to Pannonia, to Avars until 805, then merged with Horde of Asparukh.
Horde of Altsek (640’s-690’s): migrated to Italy, subject to Byzantines, absorbed by Lombards during the 700's.

تونا (دن) بولغار خانليغى
(681-864)

ايتيل بولغار (وولگا) خانليغى
(665-1391)

İtil (Volga) Bulgar Hanlığı

---

خزه‌ر ايمپاراتورلوغو
(602-1016)

bi·ol·o·gy Khazars
Hazar İmparatorluğu
Khazars
THE HAZAR KHANATE
Encyclopedia: Khazars
Encyclopedia: Khazaria
http://www.khazaria.com/
Bibliography of Khazar Studies
مسلمانان و خزرها

M.S. 651 - 983.
Kurucusu : En Büyük Hükümdarı HAKAN YUSUF'tur. (İlk kurucusu hakkında kesin bilgi yoktur.)
Kapladığı Alan: Kırım, Kafkasya, Dinyeper, Don, Volga arası.

The Khazar Kings: Kings Years (Jewish / c.e.)

Khozarig (legendary)
Karadach ca. 4210 / 450

Ashina Dynasty

Ziebel 4378-4390 / 618-630
Irbis 4410 / 650
Khalga 4420 / 660
Kaban 4430 / 670
Ibuzir Glavan 4450-4475 / 690-715
Bardzhik 4485-4491 / 725-731
Prisbit (Queen) -4499 / -739
Baghatur 4520 / 760

Bulanid Dynasty (Jewish)

Kings Years (Jewish / c.e.)
Bulan Sabriel 4610 / 850 (?)
Ovadiyah 4646-4669 / 886-909 (?)
Hizkiyah
Menashsheh I
Hanukkah
Yitzchak
Zevulun
Menashsheh II
Nisi
Acharon I
Menachem
Binyamin
Acharon II
Yosif

End of the Khazar Empire, overrun by the Viking-Slavic Rus’

---

تورگيش دئوله‌تي
(717-766)

The Turgish Empire (771-776 AD)
Türgişler
Turgis People

---

اويغور ايمپاراتورلوغو
(740-1335)
خط و زبان تركي اويغوري، از خطوط و زبانهاي رسمي دول تركي حاكم بر ايران
The Orkhon Uighur Empire
Uygurlar
Brief History of the Uyghurs
Uighurs
UIGHUR PEOPLE
Encyclopedia: Uighurs
Encyclopedia: Uighur

M.S. 745 - 1368.
Kurucusu : KUTLUĞ BİLGE KÜL - KAĞAN.
Kapladığı Alan : Orta Asya ve Kuzey Moğolistan.

Uygur Devleti İmparatorları :
· Kutluğ Bilge Kül-Kağan (745 - 746)
· İl-Etmiş Bilge Bayınçur (Moyunçur) Kağan (746 - 759)
· İl-Tutmuş Alp Külüğ Bilge Kağan (759 - 780)
· Alp-Kutluğ Bilge Kağan (780 - 789)
· Taras Külüg Bilge Kağan (789 - 790)
· Oçur Kutluğ Bilge Kağan (790 - 795)
· Alp-Uluğ Kutluğ Bilge Kağan (795 - 805)
· Ay-Tengri'de Kut-Bulmuş
· Tengri'de Kut Bulmuş Küçlüg Bilge Kağan
· Alp - Külüg Bilge Kağan
· Üge Kağan (839 - 845)
· Bilge Bayınçur (II.Yoyunçur) Kadır Han (845 - 885)
· Tafgaç Oğulçak Kadır Han (885 - 940)

Important Rulers of the Orkhun Uyghur Empire:
Khutlugh Bilgé Kül Khaghan (745 - 747)
Bayan Chor Khaghan (747 - 759)
Bögü Khaghan (759 - 779)
Tun Bagha Tarkhan (779 - 789)
Ay Téñridé Khut Bolmysh Külüg Bilgé Khaghan (789 - 790)
Khutlugh Bilgé Khaghan (790 - 795)
Khutlugh Khaghan (795 - 805)
Ay Téñridé Khut Bolmysh Külüg Bilgé Khaghan (805 - 808)
Ay Téñridé Khut Bolmysh Alp Bilgé Khaghan (808 - 821)
Ay Téñridé Ülüg Bolmysh Küchlüg Bilgé Khaghan (821 - 833)
Ay Téñridé Khut Bolmysh Alp Külüg Bilgé Khaghan (833 - 839)
Ho Sa Khaghan (839 - 840)

اويغور بيگلييى
(744-840)

قان چو اويغور دئوله‌تي
(905-1226)

Kan-çou Uygur Devleti

دوغو توركوستان (تورفان) اويغور دئوله‌تي
(911-1368)

Doğu Türkistan Uygur Devleti

---

قارلوق دئوله‌تي
(766-1215)

Karluklar
KARLUK PEOPLE
Karluk Dateline

---

قيرقيز دئوله‌تي
(840-1207)

Kırgızlar
Khirghiz People

---

اوز خانليغى
(860-1068)

Peçenekler, Uzlar ve Kuman-Kıpçaklar

---

كيمك-قميق دئوله‌تي
(860-1068)

Kimekler
KIMEK PEOPLE

---

پئچئنه‌ك (پچنك-بجنه) خانليغى
(860-1091)

The Pechenegs
Pecheneg
Besenyo Dateline

The first eight entries, from Choban to Tolmach, represent local tribes or septs...

CHOBAN
Batahan............................................mid 900's followed by...
Bula
CHOR
Kyugel.............................................mid 900's followed by...
Kuerchi

ERTIM (Erdem)
Baichamid..............................................900's followed by...
Yavdy

GYULA
Korkutkhan.........................................mid 900's followed by...
Kabukschin

KAPAN
Yazy...............................................mid 900's

KARABAI
Kardukhm...........................................mid 900's

KUKHEI
Ipa................................................mid 900's followed by
Sura

TOLMACH
Kortan.............................................mid 900's followed by...
Boru Khan

KANGARAS
Kurya........................................fl. 970's-980's
Kurya seems to have established some manner of dominence over much if not all of the Pecheneg people...
Metiga..........................................fl. c. 988
Kuchug.............................................fl. 990's
Rodaman.........................................fl. c. 1000
Ilday..............................................fl. 11th century
Tyrach......................................fl. 1040's-1050's
??
Temir......................................fl. c. 1175-1200

---

قومان(كومان) -قيپچاق خانليغى
(13-9 يوزايلله‌رآراسى)

Cumans(1054-1394 AD)
Pachenegs, Uzes and Kumans (Kipchaks)
Kipchak Dateline
KUMANS
Kafkasya’da Kıpçak~Kumanlar

---

شاتو (تورك) دئوله‌تي
(907-923)

تانگ ساتو تورك دئوله‌تي
(923-936)

Encyclopedia: Tang dynasty

چين ساتو تورك دئوله‌تي
(937-946)

---

ايسلامدان سونرا و موغول يوگوروشو آراسينداكى دؤور

پس از اسلام تا حمله مغول

---

ميصر گنه‌ل واليله‌رى (عباسى دؤورو)
893-845:

- ايتاق تركى، فتح تركى، يزيد تركى، موزاهيم تركى، احمد تركى، اوزجوز تركى....

تولونلولار به‌يلييى
(1417-867)

TULUNID DYNASTY

Ahmad Ibn-Tulun................................868-884
Khumarawayh....................................884-896
Jaish..............................................896
Harun..........................................896-904
Shaiban........................................904-905

ايخشيدله‌ر (آغشيدليله‌ر) به‌يلييى
(969-934)

IKHSHIDID DYNASTY
Mohammed.......................................935-946
Unujur.........................................946-960
Ali............................................961-966
Kafur..........................................966-968
Ahmad..........................................968-969

ميصر مملوك (توركويه) دئوله‌تى
(1250-1383)
MAMLUK
Memlûklar
Mamluk

BAHRI MAMLUQ
Aibeg.........................................1253-1257
Ali III.......................................1257-1259
Qutuz.........................................1259-1260
Baibars I.....................................1260-1277
Baraka Khan...................................1277-1279
Salamish...........................................1279
Qalawun.......................................1279-1290
Khalil........................................1290-1293
Mohammed II...................................1293-1294 d. 1341
Kitbugha......................................1294-1296
Lajin.........................................1296-1299
Mohammed II (restored)........................1299-1309 d. 1341
Baibars II....................................1309-1310
Mohammed II (re-restored).....................1310-1341
Abu Bakr...........................................1341
Kujuk.........................................1341-1342
Ahmad III.....................................1342-1342/3
Ismail I....................................1342/3-1345/6
Shaban I....................................1345/6-1346/7
Hajji I.....................................1346/7-1347
al-Hasan......................................1347-1351 d. 1361
Salih.........................................1351-1354
al-Hasan (restored)...........................1354-1361
Mohammed III..................................1361-1362/3
Shaban II...................................1362/3-1376/7
'Ali IV.....................................1376/7-1381/2
Hajji II....................................1381/2-1382 d. 1390
Barquq........................................1382-1389 d. 1399
Hajji II (restored)...........................1389-1390

BURJI MAMLUQ
Barquq (restored).............................1390-1399
al-Nasr Faraj.................................1399-1405 d. 1412
Abd al-Aziz........................................1405
al-Nasr Faraj (restored)......................1405-1412
al-Mustain II (Caliph 1406-1414)...................1412 d. 1430
Shaikh al-Mahmudi.............................1412-1421
al-Muzaffar Ahmad..................................1421
Tatar..............................................1421
Mohammed IV...................................1421-1422
Barsbai.......................................1422-1438
Yusuf..............................................1438
Jaqmaq........................................1438-1453
Uthman.............................................1453
Inal al-Alaf..................................1453-1461
Ahmad III..........................................1461
Khushqadam....................................1461-1467
Bilbai.............................................1467
Timurbugha....................................1467-1468
Qait Bai......................................1468-1496
Mohammed V....................................1496-1498
Qansuh........................................1498-1500
Janbalat......................................1500-1500/01
Tuman Bai..................................1500/01-1501
Qansuh Al-Gawri...............................1501-1516/17
al-Ashraf Tuman Bai........................1516/17-1516/17

---

قاراخانليلار (ايليق خانليلار-آل افراسياب-آل خانيه-آل خاقانيانه-قراخانيان)
(1212-840)

الخانات السود/القراخانات/القره خانات/آل افراسياب/آل خاقان في قره أوردو ثم كشغر
Karahanlılar
Kara-Khanid Khanate
Qara-Khitai Empire

M.S. 940 - 1040.
Kurucusu : SATUK BUĞRA HAN.
Kapladığı Alan : Aral Gölü'nden Moğolistan'a kadar.

Karahanlılar Hanedanı :
· Satuk Buğra Abdülkerim Han (940 - 955)
· Baytaş Musa Han (955 - ?)
· Ali Han (? - 998)
· I. Ahmed Han (998 - 1017)
· Mansur Han (1017 - 1024)
· II. Ahmed Han (1024 - 1026)
· Yusuf Han (1026 - 1032)
· Süleyman Han (1032 - 1040)

قاراخانليلار-دوغو توركوستان (1042-1211)
قاراخانليلار-باتي توركوستان (1042-1212)

الخانات السود/القراخانات/القره خانات/آل افراسياب/آل خاقان في سمرقند
القراخانات في سمرقند
1 علي طغين بغرا خان 1020 1034 حكم على سمرقند وبخارى
2 يوسف 1034 1060 امارة ثنائية
--- أرسلان طغين 1034 1060
القراخانات (في تمرد)
محمد أرسلان قرا خان 1042 1052 تمردوا على السابق
إبراهيم طبغاش بغرا خان 1052 1068 ثم دخول السلاجقة
القراخانات (تحت وصاية السلاجقة)
نصر شمس الملك 1068 1080 فترة 1074-1141 م تحت وصاية السلاجقة
الخذر (الخضر؟) أبو شجاع 1080 1081
أحمد (الأول) 1081 1089
يعقوب قادر خان 1089 1095
مسعود (الأول) 1095 1097
سليمان قادر طمغاش ؟ 1097
محمود (الأول) أرسلان خان 1097 1099
هارون طغين ؟ ؟
جبرائيل أرسلان خان 1099 1102
محمد أرسلان خان 1102 1130
نصر (الثاني) 1128 1129
أحمد قادر خان 1128 1130
حسن جلال الدنيا 1130 1132
إبراهيم ركن الدنيا ؟ 1132
محمود 1132 1141
القراخانات (تحت وصاية القراقيطاي)
إبراهيم طبغاش خان 1141 1156 فترة 1141-1212 م تحت وصاية السلاجقة
علي شلغري خان 1156 1160
مسعود 1160 1178
نصر (الثالث) 1163 1173
محمد طبغاش خان 1171 1174
إبراهيم أرسلان خان 1178 1203
عثمان ألغ سلطان 1203 1212 خلفهم الخوارزميون

الخانات السود/القراخانات/القره خانات/آل افراسياب/آل خاقان في فرغانة

القراخانات (خاقات فرغانة)
نصر طغين 1013 1013 التواريخ تقريبية
أبو المظفر منصور أرسلان خان 1013 1024
[إلى خاقانات الأيغور الشرقية] .... 1024 القراخانات
عين الدولة محمد 1041 1052
أبو إسحاق إبراهيم طمجش خان 1059
عبد المؤمن
علي
الحسن طغين 1130
[ إلى القراقيطاي] 1130 1200
جلال الدنيا والدين الحسين 1132 1156
محمود توغان حان 1156 1164
إبراهيم أرسلان خان 1164 1178 1203 حكم في بخارى أيضا
نصر 1178 ؟
محمد ؟ 1182
دخول الخوارزميون 1200 1212
جلال الدنيا والدين قادر خان ؟ 1209
محمود ؟ 1213

القراخطاي/القراخيطاي/القره خيطاي/القراخطائيون/الخطل/الكورخانيون

القراخطاي
1 يليؤي تيان زو 1101 1124
2 يوحنا يليؤي داشي 1124 1144 كان نصرانيا نسطوريا
3 إلياس يليؤي إلش 1144 1151
4 تا-بو-ين (امرأة) 1151 1177 حكمت مع التالي
--- شاو هسنغ (وصي) 1151 1163
5 شنغ تن هو 1163 1178
5 جرجيس يلي وي تشولخو 1177 1211 1213
7 داود كشلغ خان 1211 1218 1229 ضمهم المغول إلى مملكتهم منذ 1218 م

الخانات السود/القراخانات/القره خانات/آل افراسياب/آل خاقان في يخارى ؟؟؟

القراخانات في بخارى
1 أبو موسى هارون 982 993 منذ 992مـ في بخارى بعد جلاء السامانيين، و إبتداء الفتره الإسلامية
2 ... 993 998
3 أحمد أرسلان قرا خان 998 1017
4 منصور أرسلان خان 1017 1024
5 محمد طوغان خان 1024 1026
6 يوسف قادر خان 1026 1032

---

ساج اوغوللارى (بنى ساج)
(931- 879)

SAJID For northern Azerbaijan, see Shirvan.
Muhammad Ibn Abu'l-Saj..............................889-901
Devdad..................................................901
Yusuf...............................................901-928
Abu'l Musafir Al-Fath...............................928-929

خاندان بنی ساج
یوسف بن ابی‏الساج
دیو داد بن محمد

سالاريله‌ر (كنگه‌رلي-مسافريان)
(983-941)

MUSAFIRID -GILAN
Mohammed...........................................902-941
Vahsudan...........................................941-966
Marzuban...........................................966-983
To Tabaristan......................................983-997
Ibrahim............................................997-c. 1030
Justan.........................................c. 1030-c. 1060
Musafir.........................................fl. c. 1060

MUSAFARID (at Tarum)
Abu Mansur Wahsudan ibn Mohammed...................941-965 d.?
Tarum to the Buyids................................965-966
Abu Mansur (restored)..............................966- ?
Marzuban II ibn Ismail............................. ? -997
Ibrahim ibn Marzuban...............................997-1029 d. c.1040
To the Ghaznavids.................................1029-1030
Ibrahim (restored)................................1030-c.1040
Abu Salih Justan ibn Ibrahim.......................fl. c. 1045
Musafir ibn Ibrahim................................fl. 1062
The names of subsequent Musafirid rulers are unrecorded.

سيمجورلولار-سيمجوريان
962-992

سيمجوريان (نخستين دودمان قدرتمند ترك در ايران)
بنو سيمجور

SIMJURID
Abu Ali Ibrahim ibn Simjur.....................922-926
Abu 'Ali Ibrahim (restored)....................945-946
Abu'l Hasan Muhammad I.........................956-960
Abu'l Hasan Muhammad I (restored)..............961-982
?
Abu 'Ali al-Muzaffar 'Imad ad-Dawla Muhammad II...984-987
?
Abu 'Ali al-Muzaffar 'Imad ad-Dawla Muhammad II (r.)...995-997
?
Abu'l Qasim 'Ali............................... ? -1002 d. ?
سبكري

دولت سُبكري نخستين حكومت تركان در ايران پس از اسلام

قاراتگينى

QARATEGINID
Mansur ibn Qarategin...........................947-952

---

اوغوز يابغو دئوله‌تى
(10ونجو يوزايلله‌ر)

Oğuz-Yabgu Devleti
OGUZ PEOPLE

---

غزنه‌ليله‌ر (سو بك تكينيله‌ر-غزنويان)
1187-962

Die Ghasnawiden
الغزنويون/بنو سبكتكين/آل سبكتكين في غزنة
Gazneliler (969-1187)
Ghaznavid Emirate
Ghaznavid Empire
Ghaznavid Dynasty, 962 - 1186 CE
AFGHAN (TURK) GHAZNAVID DYNASTY

M.S. 962 - 1183.
Kurucusu : ALP TEKİN.
Kapladığı Alan : Maveraünnehir'den Ganj boylarına; Hazar kıyılarından Pamir yaylalarına kadar uzanan bölgeler. (4.700.000 km2)

Gazneliler İmparatorları :
· Alp Tekin (Tigin) (962)
· Ebu - İshak İbrahim (963 - 966)
· Bilge Tekin (966 - 972)
· Piri Tekin (972 - 977)
· Sebük Tekin (977 - 997)
· İsmail (997 - 998)
· Gazneli Mahmud (998 - 1030)
· Celalu'd - Devle ve Cemalu'l-Ebu -Ahmed Muhammed (? - 1041)
· I.Sultan Mes'ud (1030 - 1040)
· Sultan Mevlud (1040 - 1048)
· II.Sultan Mes'ud (1048 - 1049)
· Sultan Ali (1049 - 1051)
· Sultan Abdürreşid (1051 - 1052)
· Sultan Tuğrul (Mütegallibe) (1052 - 1053)
· Sultan Ferk-Zad (1053 - 1059)
· Sultan İbrahim (1059 - 1099)
· III. Sultan Mes'ud (1099 - 1115)
· Sultan Şir-Zad (1115 - 1116)
· Sultan Arslan - Şah (1116 - 1117)
· Sultan Behram-Şah (1117 - 1152)
· Sultan Husrev-Şah (1152 - 1160)
· Sultan Husrev-Melik (Melik Şah) (1160 - 1187)

---

خارزمشاهلار( انوش تكينليله‌ر)

الخوارزميون/الخوارزمشاهات/شاهات خوارزم
khwarezm
The Kwarezm-shah Empire
Harezmşahlar
Khwarezmia
Khwarazim Shahdom

Kurucusu : K. MUHAMMED HARZEMŞAH
M.S. 1097 - 1231. 1231-1077
Kapladığı Alan : İran, Güney Kafkasya, Dağıstan , Umman Denizi, Afganistan, Maveraünnehir, Harzem, Balkaş ile Aral Gölleri arasıdır. (5.000.000 km 2).

Harzemşah Hükümdarları:
· K. Muhammed Harzemşah (1097 - 1128)
· Adsız Harzemşah (1128 - 1156)
· İl-Arslan Harzemşah (1116 - 1172)
· Alaeddin Tekiş Harzemşah (1172 - 1200)
· Aleddin Muhammed Harzemşah (1200 - 1220)
Celaleddin Harzemşah (1220 - 1231)

ولاة خوارزم
1 أنوش طغين بن كشغر 1077 1097 حكم تابعاً للسلاجقة
شاهات خوارزم
2 قطب الدين محمد أرسلان طغين 1097 1127
3 علاء الدين قزيل أرسلان أتسز 1127 1156
4 تاج الدولة إل أرسلان 1156 1172
5 تاج الدنيا و الدين علاء الدين تكش 1172 1200 غزو الغوريين
6 قطب الدين محمد بن تكش 1200 1220
7 جلال الدين منكبرتي بن محمد 1220 1231 خلفهم المغول

---

سلجوقلولار:

سلجوقيان و زبان تركي

- بؤيوك سلجوقلو (سلجوقيان بزرگ)
1157-1037
Saljuqids
امپراطوری کبیر سلجوقی
Die Großseldschuken
السلاجقة/آل سلجوق/السلاجقة الكبار
Böyük Səlcuqlu Dövləti
SELÇUKLU TARIHI
The Seljuk Empire
Büyük Selçuklu Devleti
Seljuq Empire
Seljuk Turks
SELJUQ (GREAT SULTANS) DYNASTY

Kurucusu: SELÇUK BEY.
Kapladığı Alan: doğuda Balkaş, Issığ Gölleri, Tarım Havzası; batıda Ege ve Akdeniz sahilleri , kuzeyde Aral Gölü, Hazar Denizi , Kafkasya, Karadeniz; güneyde Arabistan dahil Umman Denizi'ne kadar olan alandır. (10.000.000 km 2).
The GREAT SELJUQS The original Seljuqs, who swarmed out of Central Asia in the first half of the 11th century. (Capitals in Nishapur, Isfahan, from 1156 Nisa)
Rukn ad-Din Toghril Beg I.........................1037-1063
Ala ad-Din Alp Arslan.............................1063-1072
Djalal ad-Din Malik Shah I........................1072-1092
Nasir ad-Din Mahmud I ............................1092-1095
Rukn ad-Din Berk Yaruq............................1095-1104
Muizz ad-Din Malik Shah II........................1104-1105
Giyas ad-Din Mohammed I Tapar.....................1105-1118
Muizad-din Ahmad Sanjar (in Khorasan from 1097)...1118-1153 d. 1157
Shah Gazi Rustam ibn 'Ali..............................1155
Muyad ad-Duwla Ai-Aba.............................1156-1174
Abu Bakr Turan Shah...............................1174-1181 d. 1202
Büyük Selçuk İmparatorları :
· Tuğrul Bey (1040 - 1063)
· Sultan Alp Arslan (1063 - 1072)
· Sultan I. Melik Şah (1072 - 1092)
· Sultan Mahmud (1092 - 1093)
· Sultan Rükneddin Beryaruk (1093 - 1104)
· Sultan Melik Şah (1104 - 1105)
· Sultan Mehmed Tapar (1105 - 1118)
· Sultan Mu'izzeddin Sancar (1118 - 1157)

- خوراسان سلجوقلولارى
1194-1092

IRAK VE HORASAN SELÇUKLULARI ( 1119 - 1194 )

- كيرمان سلجوقلولارى
1187-1041

دولت قاوردیان
آل قاورد
السلاجقة/آل سلجوق في كرمان
Kirman Selçukluları
KİRMAN SELÇUKLULARI ( 1048 - 1187 )

SELJUQ
Qawurd............................................1041-1073/4
Kerman Shah.....................................1073/4-1074/5
Sultan Shah.....................................1074/5-1074/5
Husain Omar.....................................1074/5-1084
Turan Shah I......................................1084-1096
Iran Shah.........................................1096-1101
Arslan Shah I.....................................1101-1142
Mohammed I........................................1142-1156
Toghril Shah......................................1156-1169
Bahram Shah.......................................1169-1174/5
Arslan Shah II..................................1174/5-1176/7
Turan Shah II...................................1176/7-1183/4
Mohammed II.....................................1183/4-1187
GHUZZ
Malik Dinar.......................................1187-1194

السلاجقة في كرمان
1 قارا أرسلان قاورد بك "عماد الدين و الدولة" أحمد بن جغري بك 1048 1064
2 كرمان شاه بن قاورد بك 1169 1075
3 حسين بن قاورد بك 1075 1075
4 ركن الدين والدولة سلطان شاه بن قاورد بك 1075 1084
5 محي الدين "عماد الدولة" توران شاه بن قاورد بك 1084 1097
6 "بهاء الدين والدولة" إيران شاه بن توران شاه 1097 1101
7 محي الإسلام والمسلمين أرسلان شاه بن كرمان شاه 1101 1143 1145
8 مغيث الدنيا و الدين محمد (1) بن أرسلان شاه 1143 1156
9 محي الدنيا والدين طغريل شاه بن محمد (1) 1156 1170
10 أبو منصور بهرام شاه بن طغرل شاه 1170 1170
11 أرسلان شاه (2) لن طغرل شاه 1170 1171
10-2 أبو منصور بهرام شاه بن طغرل شاه 1171 1173
11-2 أرسلان شاه (2) لن طغرل شاه 1173 1176
10-3 أبو منصور بهرام شاه بن طغرل شاه 1176 1176
12 محمد شاه بن بهرام شاه 1176 1176
11-3 أرسلان شاه (2) لن طغرل شاه 1176 1177
13 توران شاه (2) بن طغرل شاه 1177 1201 1183
12-2 محمد شاه بن بهرام شاه 1201 1188

- ايصفاهان (اصفهان) سلجوقلولارى

السلاجقة في إصفهان

1 أبو طالب ركن الدين طغرل بك "ملك المشرق والمغرب" محمد بن ميكائيل بن سلجوق 1040 1063 1063
2 جغري بك "ملك الملوك" داود بن ميكائيل بن سلجوق 1040 1063 من قبل طغرل بك على فارس
3 أبو شجاع ألب أرسلان "عضد الدولة" محمد بن جغري بك 1063 1073 قتل
4 أبو الفتح معز الدين "جلال الدولة" ملكشاه بن ألب أرسلان 1072 1092 1092 بعد موت ملكشاه تفككت المملكة بين أولاده و إخوته
5 ناصر الدنيا و الدين محمود بن ملكشاه 1092 1094 1087 خلع
6 أبو المظفر ركن الدنيا و الدين بركياروق بن ملكشاه 1094 1105 خلع
7 ركن الدنيا والدين "جلال الدولة" ملكشاه (2) بن بركياروق 1104 1105
8 أبو شجاع غياث الدنيا و الدين محمد بن ملكشاه 1105 1117 1117 بعد وفاته إستقل محمود ابنه بالعراق
9 أبو الحارث معز الدنيا و الدين "عضد الدولة" أحمد سنجر بن ملكشاه (1)

- لوريستان (لرستان) سلجوقلولارى

دودمان تركي برسقيان از تركان سلجوقي

همه‌دان-آزه‌ربايجان (همدان -آزربايجان) سلجوقلولارى

HAMADAN Local Seljuq authority, based in western Iran, which replaced the Great Seljuq hegemony in Iran in the early 12th century.
SELJUQ
Mahmud II.........................................1118-1131
Dawud (in Iranian Azerbaijan and Jibal)................1131
Toghril II........................................1131-1134
Mas'ud............................................1134-1152
Malik Shah III....................................1152-1153
Mohammed II.......................................1153-1160
Sulaiman Shah.....................................1160-1161
Arslan Shah.......................................1161-1176
Toghril III.......................................1176-1194

- ايراق -آزه‌ربايجان (عراق -آزربايجان) سلجوقلولارى
1194-1117

السلاجقة/آل سلجوق في العراق
Irak Selçukluları
Irak Selçukluları

سلاجقة العراق
1 أبو القاسم مغيث الدنيا والدين "جلال الدولة" محمود (2) بن محمد بن جلال الدولة ملكشاه 1117 1131 1131 بعد موت والده إستقل بالحكم في العراق
2 أبو الفتح غياث الدنيا والدين داود بن محمود (2) 1131 1132
3 ركن الدنيا و الدين طغرل (2) بن محمد (1) 1132 1135 1135
4 أبو الفتح غياث الدنيا والدين مسعود بن محمد (1) 1135 1152
5 معين الدنيا و الدين ملكشاه (2) بن محمود (2) 1152 1153
6 ركن الدنيا والدين محمد (2) بن محمود (3) 1153 1159 1159
[....] 1159 1160
7 غياث الدنيا والدين سليمان شاه بن محمد (1) 1160 1161
8 أبو المظفر معز الدنيا والدين أرسلان شاه بن طغرل (2) 1161 1176
9 ركن الدنيا والدين طغرل (3) بن أرسلان شاه 1176 1194 دخول الخوارزميين

- سورييه سلجوقلولارى
1117-1078 :

السلاجقة/آل سلجوق في حلب ودمشق
Suriye Selçukluları

-1- حله ب قولو
-2- دميشق قولو
SURİYE SELÇUKLULARI ( 1079 - 1118 )

السلاجقة في حلب
1 تتش بن ألب أرسلان أرسلان بن داود بن ميكائيل بن سلجوق 1079 1095 بعد موت أخيه جلال الدين إستقل بالحكم
2 فخر الملك رضوان بن تتش 1095 1113 إستقل دقاق بالحكم في دمشق
3 أبو نصر شمس الملك ألب أرسلان بن رضوان 1113 1114
4 سلطان شاه بن رضوان 1114 1123 الأرتقيون
-------
السلاجقة في دمشق
أتسز التركي 1076 1079 قائد السلاجقة، استولى على المدينة ثم هاجمه الفاطميون واستردو المدينة
قادة الفاطميون
الفاطميون 1078 1079 ثم استردها إتسز مرة أخرى
الأمراء السلاجقة في دمشق
1 تاج الدولة تتش بن ألب أرسلان 1079 1095 1095 قتل أثناء إحدى المعارك في إقليم الري
--- سوتكين 1095 1095 من قبل تتش، قائدا على دمشق
2 أبو نصر شمس الملك دقاق بن تتش بن ألب أرسلان 1095 1104 بعد موت عمه جلال الدين إستقل بالحكم ثم بعد وفاة والده
--- طغتكين البوري 1095 قائده على دمشق
3 تتش (2) بن دقاق 1104 1104 تحت وصاية طغتكين البوري
4 بقطاش بن تتش 1104 1104 ثن استقل بها طغتكين البوري


- آنادولو سلجوقلولارى
1308-1037

Die Rumseldschuken
السلاجقة/آل سلجوق/سلاجقة الروم/سلاجقة الأناضول
Anadolu Selçuklu Devleti

سلاطين سلاجقة الروم
1 سليمان شاه بن قتلمش بن سلجوق 1076 1086 أو ابن قطلمش
ألب أرسلان بن سليمان شاه 1085 1092 حكم لوحده في نيقية
[فترة انتقالية] 1086 1092
2 قلج أرسلان (1) داود بن سليمان شاه 1092 1107 أو قليج
[فترة انتقالية] 1107 1109
3 ملكشاه (شاهنشاه) بن قلج أرسلان 1109 1116 في ملاطية
4 ركن الدين مسعود بن قلج أرسلان 1116 1156 في قونية
5 عز الدين "الملك المعظم" قلج أرسلان بن مسعود (1) 1156 1192 1192 ثم قسم المملكة بين أبنائه سنة 581 هـ
الإمارات السلجوقية
1 ركن الدين "الملك القاهر" سليمان شاه (سليمانشاه) (2) بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في تقات
2 ناصر الدين بركياروق شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في نيقسار
3 أبو الفتح مغيث الدنيا والدين طغرل شاه بن قلج أرسلان (2) 1203 1225 في أرزورم (أرض الروم) و بايبرت
--- ركن الدين جهانشاه بن طغرل شاه 1225 628 بعد وفاة أبيه في أرزورم
4 نور الدين سلطان شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في قيصرية
5 قطب الدين ملكشاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في سيواس وآقسراي
6 معز الدين قيصر شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في ملاطية
7 سنجر شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في هرقلية
8 أٍرسلان شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في نيجده
9 نظام الدين أٍرغون شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في آماسية
10 محي الدين مسعود شاه بن قلج أرسلان (2) 1185 1205 في عنقورية (أنقرة)
11 غياث الدين كيخسرو (1) بن قلج أرسلان (2) 1185 1192 في قونية وبرغلو
12 عصمة الدين جوهر خاتون بنت قلج أرسلان (2) 1185 1192 في قيصرية
سلاطين سلاجقة الروم (2) قي قونية
6 غياث الدين كيخسرو (1) بن قلج أرسلان (2) 1192 1196
7 ركن الدين "القاهر" سليمان شاه (2) بن قليح أرسلان (2) 1196 1204 1204
8 عز الدين قلج أرسلان (3) بن سليمان شاه (2) 1204 1205
6-2 أبو الفتح غياث الدنيا و الدين كيخسرو (1) بن قلج أرسلان (2) 1205 1211 مرة ثانية
9 عز الدين كيكاؤس (كيقاوس) بن كيخسرو 1211 1219
10 أبو الفتح علاء الدنيا و الدين "السلطان المعظم" كيقباذ بن كيخسرو 1219 1237 1237
11 غياث الدنيا و الدين كيخسرو (2) بن كيقباذ 1237 1246
12 أبو الفتح عز الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" كيكاؤس (2) بن كيخسرو (2) 1246 1248 ومن ألقابه أيضا "ظل الله في العالم"
[إمارة ثنائية]
12-2 --- أبو الفتح عز الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" كيكاؤس (2) بن كيخسرو (2) 1248 1249 إمارة ثنائية، جكم مع أخيه
13 --- ركن الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" قلج أرسلان (4) بن كيخسرو (2) 1248 1249
[إمارة ثلاثية]
12-3 --- أبو الفتح عز الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" كيكاؤس (2) بن كيخسرو (2) 1249 1257 إمارة ثلاثية، جكم مع أخيه
13-2 --- ركن الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" قلج أرسلان (4) بن كيخسرو (2) 1249 1257
14 --- علاء الدنيا والدين كيقباذ (2) بن كيخسرو (2) 1249 1257
[إمارة ثنائية]
13-3 --- ركن الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" قلج أرسلان (4) بن كيخسرو (2) 1257 1259 فرار عز الدين (2) إلى قبجاق؟
14-2 --- علاء الدنيا والدين كيقباذ (2) بن كيخسرو (2) 1257 1259
سلاطين سلاجقة الروم (3)
13-4 ركن الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" قلج أرسلان (4) بن كيخسرو (2) 1259 1265 1236 حكم لوحده ثم قتل
15 غياث الدنيا والدين "السلطان الأعظم" كيخسرو (3) بن قلج أرسلان (4) 1265 1282 تولى وعمره سنتان
16 أبو الفتح غياث الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" مسعود (2) بن كيكاؤس (2) 1282 1284
17 أبو الفتح علاء الدنيا و الدين "السلطان المعظم" كيقباذ (3) بن فرامرز بن كيكاؤس (2) 1284 1284
16-2 أبو الفتح غياث الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" مسعود (2) بن كيكاؤس (2) 1284 1293
17-2 أبو الفتح علاء الدنيا و الدين "السلطان المعظم" كيقباذ (3) بن فرامرز بن كيكاؤس (2) 1293 1294
16-3 أبو الفتح غياث الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" مسعود (2) بن كيكاؤس (2) 1294 1301
17-3 أبو الفتح علاء الدنيا و الدين "السلطان المعظم" كيقباذ (3) بن فرامرز بن كيكاؤس (2) 1301 1303
16-4 أبو الفتح غياث الدنيا و الدين "السلطان الأعظم" مسعود (2) بن كيكاؤس (2) 1303 1307
18 غياث الدين مسعود (3) بن كيقباذ (3) 1307 1307 دخول المغول

---

شوملا افشار دئوله‌تى
1355-1152

حكومت تركى افشار شوملا اوغوللارى در عربستان ايران (خوزستان)
ايران عره‌بيستانيندا (خوزيستاندا) شوملا افشار اوغوللارى تورك دئوله‌تى

---

قوتلوق خانلار (كيرمان قاراخيتايلارى)
1303-1220

Qutlughkhanid (Atabegs of Kirman) south central Iran -1252 - 1303 vassals of the Khwarizmshahs, then the Mongols

QUTLUGH-KHAN
Baraq Hajib..................................1222-1235
Qutb ad-Din I Mohammed.......................1235-1236 d. 1257
Rukh ad-Din Hoja al-Hakk.....................1236-1252
Qutb ad-Din I Mohammed (restored)............1252-1257
Muzzafar as-Din I Shaj Jaj...................1257-127 ?
Turkan Hatun (fem.).........................127 ? -1282
Djalal ad-Din Abu'l-Muzzafar.................1282-1292
Safvat ad-Din Padishah Hatun (fem.)...........1292-1295
Yuluq Shah........................................1295
Muzzafar ad-Din II Mohammed Shah.............1295-1301
Qutb ad-Din II Shah..........................1301-1308

براق حاجب
قطب الدین محمد

---

آق سنقريان (آغ سونقورلولار-احمد يليان)

خاندان احمد یلیان
Ahmadili at Maragha, -northern Iran 1116 - 1207 -mixed Arab and Turkish
آق سنقر یلیان
واپسین بازمانده احمد یلیان

---

باسارابييا تورك دئوله‌تى
1330-؟ رومان دئوله‌تينين باشلانقيجى

---

آتابكله‌ر:

ATABEGS

Atabegs were tutors to Seljuk royal princes who sometimes acted as regent before founding their own dynasties.

DYNASTY -LOCATION- DATES -NOTES

Begtimurid at Ahlat Armenia -1183 - 1193 -Turkoman dynasty
Bursuqid Mosul (Iraq), Rahba (Syria) and Azerbaijan- 1115 - 1120s
Sulamid (Maliks of Darband) Iran, -north of Tehran -1136 - 1189
Khaqanid (Shirvanshahs 2nd dynasty) nothern Azerbaijan -1063 - 1266
Atabegs of Fars South east Iran- 1123 - 1148
Salghurid Shiraz, south central Iran -1148 - 1285
Atabegs of Shabankara Shabankara, eastern Fars, south east Iran- 1260s - 1282 -vassals of the Ilkhans

- شام –دمشق آتابكله‌رى (بؤريله‌ر، توغ تگينيله‌ر)
(1117-1154)

Böriler

- زنگيله‌ر (موصول-حله‌ب آتابكله‌رى)
1262-1122:

Zengîler (1127-1259)

-1- موصول قولو
-2- حله‌ب قولو :
-a-- سينجار آلت قولو
-b-- جزيرت عومر آلت قولو

Zangid of Syria Syria/Iraq -1127 - 1183 -the founder of this dynasty was 'Imad al-Din Zangi who was commander under the Seljuks. He and his his son Nur-al-Din are remembered for their operations against the Crusaders. Saladin conquered Damascus and Aleppo 1173.
Zangid of Al-Mawsil (Mosul) northern Iraq -1149 - 1233
Lu'lu'id Iraq- 1233 - 1261 -successors to the above
Zangid of Sinjar Iraq -1169 - 1220 -Qutb al-Din Muhammad -1197-1219
Zangid of al-Jazira Jazira Ibn 'Umar, modern Cizre,- south-east Turkey -1180 - 1251
Zangid of Shahruzur North east Iraq? -c. 1220s - 1251

- آزه‌ربايجان آتابكله‌رى (ائل دنيزليله‌ر)
1225-1136

Ildegizid in Azerbaijan- 1137 - 1225



دولت اتابکان آزربایجان نوشته پروفوسور ضیاء موسی اوغلو و ترجمه علی داشقین
بنو إيلدجز/أتابكة أذربيجان
İl-Denizliler (1146-1225)

ILDEGUZID
Shams ud-Din Ildeguz..........................1137-1175
Nusrat ud-Din Pahlawan Mohammed...............1175-1186
Muzaffar ud-Din Qizil Arslan 'Uthman..........1186-1191
Qutlugh Inanj.................................1191-1195
Nusrat ud-Din Abu Bakr........................1195-1210
Muzaffar ud-Din Ozbeg.........................1210-12 ?
Qizil Arslan................................... ? -1225
Nusrat ud-Din.................................1225-1230

بنو إيلدغز (أتابكة أذربيجان)
1 شمس الدين إيلدغز 1136 1172
2 محمد جهان بهلوان 1172 1186
3 مظفر الدين قزل أرسلان عثمان 1186 1191
6 مظفر الدين أوزبك بهلوان 1210 1225
4 قتلغ إيناني 1191 1195
5 نصرة الدين ابو بكر 1195 1210

- پيشگين اوغوللارى

Pishkinid at Ahar, extreme north of Iran- 1195 - 1226 -vassals of the Ildegizids

PISHKINOGHLU

It was minor and short-lived Turkic emirate in the Middle Ages in AHAR, A town in far northwestern Iran, 55 miles (88 km.) east-northeast of Tabriz.

To the Ildeguzids (Iranian Azerbaijan).........c. 1140-1220
??
PISHKINOGHLU
Nusrat ad-Din..............................fl. c. 1190
Pishkin...................................c. 1190-1212
Mahmud ibn Pishkin...........................1212-1226
To Khwarazm....................................c. 1220-1226
To the Mongols 1226; Iranian Azerbaijan chronology thereafter...

- اربيل آتابكله‌رى (به‌ي تگينيله‌ر)
1233-1144

Begteginid at Irbil Iraq, 48 miles east of Mosul- 1168 - 1233

Erbil Atabeyliği
آل بكتكين/آل بكطغين (أتابكة أربيل)
السلاجقة

ولاة الموصل
1 زين الدين علي كوجك بن بكتكين 1144 1168 كان واليا على الموصل من قبل السلاجقة
أتابكة أربيل
2 نور الدين يوسف بن علي كوجك 1168 1190
3 أبو سعيد مظفر الدين "كوكبي" جوكبوري بن علي كوجك

- فارس آتابكله‌رى (سالغورلولار)
1287-1147

السلغوريون/الأتابكة في فارس/الأتابكة الأتراك
Salgurlular (1147-1284)

SALAGHURID
Sunghur...........................................1148-1161
Muzaffar ad-Din Zangi.............................1161-c. 1175
Dakla..........................................c. 1175-c. 1193
Toghril........................................c. 1193-1203

السلغوريون في فارس
1 سنقر بن مودود 1148 1160
2 مظفر الدين زنكي بن مودود 1160 1174
3 تكلة بن زنكي 1174 1194
4 طغرل بن سنقر 1194 1203
5 سعد الدين بن زنكي 1203 1231
6 أبو بكر قتلغ خان بن سعد الدين 1231 1260
7 سعد الدين 1260 1260
8 عضد الدين محمد بن سعد الدين 1260 1262
9 محمد شاه بن سلغر 1262 1263
10 سلجوق بن سلغر 1263 1264
11 أيش خاتون 1264 1287 خلفهم الإيلخانات

- يزد اتابكله‌رى

Atabegs of Yazd central Iran -1272 - 1297

---

قارلوق به‌يلييى
(13ينجى يوزايل)

---

آنادولو به‌يليكله‌رى:

چاقا (ايزمير) به‌يلييى (1081-1097)
ديلمانج اوغوللارى (1085-1192)
دانيشمه‌ندليله‌ر (1092-1178)

سالتوقلولار (1092-1202)
Salduqid at Erzurum -eastern Turkey -1116 - 1191 -Turkoman dynasty

سؤكمه‌نليله‌ر به‌يلييى (1100-1207)

آرتوقلولار
(1101-1409):

Artuqid of Halab northern Syria -1118 - 1124
Artuqid of Amid and Kayfa south-east Turkey- 1144 - 1232
Artuqid of Khartabirt Harput, south-east Turkey -1185 - 1203
Artuqid of Mardin south-east Turkey -1152 - 1408

حکومت خاندان ترکمن «آرتقی» (آرتیق اوغوللاری =آل آرتیق) در آناطولی

الأرتقيون في ديار بكر من قبل
السلاجقة

الأرتقيون (في فلسطين) من قبل السلاجقة
1 أرتق بن إكسب 1086 1091 أميراً في فلسطين و القدس
2 معين الدين سقمان بن أرتق 1091 1098 دخول الفاطميين
الأرتقيون في ديار بكر من قبل السلاجقة
1 معين الدين سقمان بن أرتق 1098 1104

-1 ماردين قولو 1409-1108
الأرتقيون في ماردين
الأرتقيون في ماردين
1 نجم الدين إلغازي السعيد بن أرتق 1104 1122
2 حسام الدين تيمور شاه بن إلغازي 1122 1152
3 نجم الدين ألبي بن تيمور شاه 1152 1176
4 قطب الدين إلغازي الثاني بن ألبي 1176 1184
5 حسام الدين يلق أرسلان بن إلغازي 1184 1185 الأيوبيون
من قبل الأيوبيين
6 نصير الدين أرتق أرسلان بن إلغازي 1200 1239 تابعاً للأيوبيون
7 نجم الدين غازي السعيد بن أرتق أرسلان 1239 1259 تحت سيطرة الأيوبيون
الأرتقيون - من قبل الإيلخانات
8 قرا أرسلان بن غازي 1259 1291
9 شمس الدين داود بن قرا أرسلان 1291 1293
10 نجم الدين غازي الثاني بن قرا أرسلان 1293 1312
11 عماد الدين علي ألبي بن غازي 1312 1312
12 شمس الدين صالح الأول بن غازي 1312 1363 تابعً للإل خانات حتى سنة 1335 مـ
الأرتقيون - إمارة مستقلة
13 أحمد المنصور بن صالح 1363 1367
14 محمود الصالح بن أحمد 1367 1367
15 المظفر داود بن صالح 1367 1376
16 الظاهر عيسى بن داود 1376 1406
17 الصالح الثاني بن داود 1406 1408 قراقوينلو

-2حيصن كيفا قولو 1231-1101
في حصن كيفا و آمد، بعد وفاته استقل أخوه بماردين
2 إبراهيم بن سقمان 1104 1108
3 ركن الدولة داود بن سقمان 1108 1144
4 فخر الدين قرا أرسلان بن داود 1144 1166

الأرتقيون في ديار بكر من قبل الفاطميين
5 نور الدين محمد بن قرا أرسلان 1166 1185 تحت سيطرة الفاطميين
6 قطب الدين سقمان بن محمد 1185 1200
7 ناصر الدين محمود بن محمد 1200 1222
8 ركن الدين مودود بن محمود 1222 1231
9 سقمان الثاني 1231 1232

-3 هارپوت قولو 1234-1185
الأرتقيون في خرتبرت/هاربوت

الأرتقيون في هاربوت
1 أبو بكر بن قرا أرسلان 1185 1203
2 نظام الدين إبراهيم بن أبي بكر 1203 1223
3 أحمد الخذر بن إبراهيم 1223 1234
4 نور الدين أرتق شاه بن الخذر 1234 1234

اينال اوغوللارى (1103-1183)

Inalid at Amid -south-east Turkey -1109 - 1142

منگوجوقلار (1118-1250)

Menkujakid at Erzincan and Divrigi, -eastern Turkey -1167 - 1181 Turkoman dynasty

آل منجوجك
آل منجوجك (العهد الأول) في كماخ؟
1 منجوجك أحمد ... 1118 تواريخ تقريبية
2 إسحاق بن منجوجك 1118 1142 ثم تفرعت الأسرة إلى قسمين
آل منجوجك في إرزينسان وكماخ
3 داوود (1) بن إسحاق 1142 1165
4 فخر الدين "الملك السعيد" بهرام شاه بن داوود 1165 1225
5 علاء الدين داوود (2) بن بهرام شاه 1225 1228 ثم خلفهم السلاجقة الروم
---------------
آل منجوجك في ديفريجي؟
1 سليمان (1) بن إسحاق 1142 1175
2 أبو المظفر سيف الدين شاهنشاه بن سليمان 1175 1197
3 سليمان (2) بن شاهنشاه 1197 1229
4 أبو المظفر حسام الدولة أحمد بن سليمان (2) 1229 1242
5 ملكشاه بن أحمد 1242 1252 ثم غزاهم السلاجقة

اخلات شاهلار:
- 1ارزينجان-كماه قولو 1228-1142
- 2ديورييى قولو 1250-1142
برچم اوغوللارى به‌يلييى 12 ينجى يوزايل
ياروقلولار به‌يلييى 12 ينجى يوزايل
علائيه
چوپان اوغوللارى (1227-1309)

قارامان اوغوللارى به‌يلييى (1256-1483)

سلسله قارامان اولين رسميت ‌دهنده زبان تركي در خاورميانه - دکتر حسين فيض‌الهي وحيد

گرمييان اوغوللارى (1429-1260)
لاديك (دنيزلى) اوغوللارى (اينانج اوغوللارى) (1261-1368)
صاحيب آتا اوغوللارى (1275-1341)
پروانه اوغوللارى (1277-1322)
منته‌شه اوغوللارى (1280-1424)
جاندار اوغوللارى (ايسفه‌ندييار اوغوللارى) (1292-1462)
قاراسى اوغوللارى (1297-1360)
اشره‌ف اوغوللارى (1300-1326)
حاميد اوغوللارى (1301-1423)
ساروخان اوغوللارى بيگلييى (1302-1410)
آيدين اوغوللارى (1308-1426)
تكه اوغوللارى به‌يلييى (1321-1390)
ارته‌نه اوغوللارى (1335-1381)
دولقادير (ذوالقدر) اوغوللارى به‌يلييى(1339-1521)
رامازان (رمضان) اوغوللارى (1352-1608)
دوبروجا تورك به‌يلييى (1354-1417)
قاضى بورهان الدين احمد به‌يلييى (1381-1398)
تاج الدين اوغوللارى

---

عوثمانلى ايمپاراتورلوغو
(1299-1922)

Die Osmanen
العثمانيون/آل عثمان
osmanli-tarihi
osmanli700
turk sultans
The Ottoman Empire
Osmanlı Devleti
Ottoman Empire
Encyclopedia: Ottoman Empire
The Osmanli Dynasty

Sultans
The Rise To Power
Sultan Osman I, Ruled 1259-1326
Sultan Orkhan, Ruled 1326-59
Sultan Murad I, Ruled 1359-89
Sultan Bayezid, Ruled 1389-1402
Sultan Mohammed I, Ruled 1413-21
Sultan Murad II, Ruled 1421-51
Sultan Mohammed II, Ruled 1451-81

The Golden Age
Sultan Bayezid II, Ruled 1481-1512
Sultan Selim I, Ruled 1512-20
Sultan Süleyman I, Ruled 1520-66

Decline of The Ottoman Sultanate
Sultan Selim II, Ruled 1566-74
Sultan Murad III, Ruled 1574-95
Sultan Murad IV, Ruled 1623-40
Sultan Selim III, Ruled 1789-1807
Sultan Mahmud I, Ruled 1808-39

Sick Man of Europe
Sultan Abdulmecid I, Ruled 1839-61
Sultan Abdulaziz, Ruled 1861-76
Sultan Abdulhamid II, Ruled 1876-1909
Sultan Mehmet IV, Ruled 1909-1918(In name Only)

M.S. 1299 - 1922.
Kurucusu : OSMAN BEY.
Kapladığı Alan: Cezayir, Tunus, Trablusgarp, Mısır, Arabistan, Filistin, Suriye, Irak, Anadolu, Kafkasya, Kırım, Eflak, Buğdan, Erdel, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Akdeniz'deki bir çok adalardır. (20.000.000 km2). Ayrıca Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz de Osmanlı Gölü halinde idi.

Osmanlı Padişahları :
· Osman I. (Osman Gazi, Osman Bey, Gazi Osman Bey (Sultan Osman) (1299 - 1326)
· Orhan (Orhan Bey) Gazi (1326 - 1360)
· Murad I., (Türk Tarihinde Murat Hüdavendigar, Gazi Hünkar) (1360 - 1389)
· Bayezid I. (Yıldırım) (1389 - 1402)
· Mehmed I.(Çelebi Mehmed) (1413 - 1421)
· Murad II.(İkinci Murad) (1421 - 1444 ve 1446 - 1451)
· Fatih Sultan Mehmed (II. Mehmed) (1444 - 1446 ve 1451 - 1481)
· İkinci Bayezid, (Bayezid II.) (1481 - 1512)
· Yavuz Sultan Selim, (Selim I.) (1512 - 1520)
· Kanuni Sultan Sülayman (Süleyman I.) (1520 - 1566)
· İkinci Selim (1566 - 1574)
· Üçüncü Murad (Murad III.) (1574 - 1595)
· Üçüncü Mehmed (Mehmed III.) (1595 - 1603)
· Birinci Ahmed (Ahmed I) (1603 - 1617)
· Birinci Mustafa (1617 - 1618)
· İkinci Sultan Osman (Genç Osman) (1618 - 1622)
· Birinci Mustafa (1622 - 1623)
· Dördüncü Murat (1623 - 1640)
· Sultan İbrahim (1640 - 1648)
· Dördüncü Mehmed (Avcı Sultan Mehmed ) (1648 - 1687)
· İkinci Süleyman (1687 - 1691)
· İkinci Ahmed (1691 - 1695)
· İkinci Mustafa (1695 - 1703)
· Üçüncü Ahmed (1703 - 1730)
· Birinci Mahmud (1730 - 1754)
· Üçüncü Osman (1754 - 1757)
· Üçüncü Mustafa (1754 - 1774)
· Birinci Abdülhamid (1774 - 1789)
· Üçüncü Selim (1789 - 1807)
· Dördüncü Mustafa (1807 - 1808)
· İkinci Mahmud (1808 -1839)
· Abdülmecid (1839 - 1861)
· Abdülaziz (1861 - 1876)
· Beşinci Murad (1876)
· İkinci Abdülhamid (1876 - 1909)
· Mehmed Reşad (Beşinci Mehmed) (1909 - 1918)
Altıncı Mehmed (Sultan Mehmed Vahideddin) (1918 - 1922)

االعثمانيون في ياني سهير
1 "الغازي" عثمان (1) بن أرطغرل 1300 1326 1258 1324
العثمانيون في بورصة
2 أورخان بن عثمان (1) 1326 1359
العثمانيون في إدرنة
3 مراد (1) بن أورخان 1359 1389 1326 1389 منذ 1366 م في إدرين
4 يلدرم "الصاعقة" بايزيد (1) بن مراد (1) 1389 1402 1357 1403
5 جلبي محمد (1) بن بايزيد (1) 1403 1421 1387 1421
عيسى بن بايزيد 1402 1406 خرج على أخيه في بورصة
سليمان بن بايزيد (1) 1404 1410 خرج على أخيه في إدرنة والرميلة؟
جلبي موسى بن بايزيد (1) 1410 1413 خرج على أخيه في إدرنة
6 مراد (2) بن محمد (1) 1421 1443 1402 1451
7 "الفاتح" محمد (2) بن مراد (2) 1443 1444 1432 1481
6-2 مراد (2) بن محمد (1) 1444 1444 1402 1451
7-2 "الفاتح" محمد (2) بن مراد (2) 1444 1445 1432 1481
6-3 مراد (2) بن محمد (1) 1445 1451 1402 1451
7-3 "الفاتح" محمد (2) بن مراد (2) 1451 1453 1432 1481
العثمانيون في القسطنطينية
7-3 "الفاتح" محمد (2) بن مراد (2) 1453 1481
8 بايزيد (2) بن محمد (2) 1481 1512 1452 1512 تنازل
9 "الرهيب" سليم (1) بن بايزيد 1512 1520 1466 1520
10 " القانوني" سليمان (1) بن سليم 1520 1566 1495 1566
11 "السكران" سليم (2) بن سليمان (1) 1566 1574 1524 1574
12 مراد (3) بن سليم (2) 1574 1595 1546 1595
13 محمد (3) بن مراد (3) 1595 1603 1566 1603 قتل
14 أحمد (1) بن محمد (3) 1603 1617 1590 1617
15 مصطفى (1) بن محمد (3) 1617 1618 1591 1639 عزل
16 عثمان (2) بن أحمد (1) 1618 1622 1604 1622 عزل ثم قتل
15-2 مصطفى (1) بن محمد (3) 1622 1623 1591 1639 عزل
17 مراد (4) بن أحمد (1) 1623 1640 1609 1640
18 إبراهيم بن أحمد (1) 1640 1648 1615 1648 عزل ثم قتل بالسم
19 محمد (4) بن إبراهيم 1648 1687 1642 1693 عزل
20 سليمان (2) بن إبراهيم 1687 1691 1642 1691 عزل
21 أحمد (2) بن إبراهيم 1691 1695 1643 1695
22 مصطفى (2) بن محمد (4) 1695 1703 1664 1703 عزل
23 أحمد (3) بن محمد (4) 1703 1730 1673 1736 عزل
24 محمود (1) بن مصطفى (2) 1730 1754 1696 1754 تنازل
25 عثمان (3) بن مصطفى (2) 1754 1757 1696 1757
26 مصطفى (3) بن أحمد (3) 1757 1774 1717 1774
27 عبد الحميد (1) بن أحمد (3) 1774 1789 1725 1789 أول من تلقب بالخليفة
28 سليم (3) بن مصطفى (3) 1789 1807 1761 1808 عزل ثم قتل
29 مصطفى (4) بن عبد الحميد (1) 1807 1808 1779 1808
30 "عدلي" محمود (2) بن عبد الحميد (1) 1808 1839 1785 1839
31 عبد المجيد (1) بن محمود (2) 1839 1861 1823 1861
32 عبد العزيز بن محمود (2) 1861 1876 1830 1876 تنازل ثم قتل
33 مراد (5) بن عبد المجيد (1) 1876 1876 1840 1904 عزل
34 عبد الحميد (2) بن عبد المجيد (2) 1876 1909 1842 1918 عزل
35 "رشاد" محمد (5) بن عبد المجيد (2) 1909 1918 1844 1918
36 " وحيد الدين" محمد (6) بن عبد المجيد (2) 1918 1922 1861 1926 تنازل
الخليفة
37 عبد المجيد (2) بن عبد العزيز 1922 1924 1868 1944 عزل و به إنتهت الخلافة

---

گرچه‌يه هو!!!